1 października 2019 r., w gmachu Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie, odbyło się pierwsze w 47. sezonie działalności spotkanie Oddziału krakowskiego Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej. Tradycyjnie, na pierwszym zebraniu w nowym sezonie pracy, przedstawiony został program spotkań z tematyką proponowanych prelekcji i referatów oraz retrospekcyjna relacja z 46. Spotkania "Na rodzinnej ziemi - Rymanów 2019".

Uczestnicy spotkania Oddziału krakowskiego SMZK. Fot. M.M. Szafran Dr inż. Stanisław Szafran - prezes Oddziału krakowskiego SMZK, przedstawiając obszerną informację z przebiegu spotkania stwierdził, że podobnie jak wszystkie poprzednie spotkania SMZK na rodzinnej ziemi, tak i 46. Spotkanie w Rymanowie cieszyło się dużym zainteresowaniem członków SMZK. Największy, dostępny autobus nie zapewnił miejsc dla wszystkich, więc za wyjeżdżającym z Krosna autokarem, podążyła kawalkada samochodów. Na spotkanie przybyło 81 miłośników Ziemi Krośnieńskiej, w tym 7 - z Krakowa i 3 - z Lublina. Przygotowany przez Zarząd Główny SMZK program spotkania przewidywał 8 etapów poznawania Gminy Rymanów, z których każdy poświecono innemu obiektowi kultury, historii, kultu religijnego, gospodarki i turystyki gminy. Szczegółową relację ze spotkania zawiera informacja podana na witrynie SMZK z dnia 22 września opracowana przez prezesa dr Tadeusza Łopatkiewicza. Chwile spędzone na ziemi rymanowskiej, skłaniały wielu uczestników spotkania do bliższego poznania, przynajmniej encyklopedycznych informacji o tej niby znanej, ale w istocie mało znanej miejscowości i o całej gminie.

Gmina miejsko-wiejska Rymanów zajmuje środkowo-wschodnią część powiatu krośnieńskiego o pow. 166 km2 i 16 tys. mieszkańców. W obrębie gminy funkcjonuje 19 jednostek pomocniczych dwóch rodzajów: 3 osiedla (Rymanów 1, Rymanów 2 i Rymanów-Zdrój) oraz 16 sołectw (Bałucianka, Bzianka, Głębokie, Deszno, Klimkówka, Królik Polski, Ladzin, Łazy, Milcza, Posada Górna, Puławy, Sieniawa, Wisłoczek, Wróblik Królewski, Wróblik Szlachecki, Zmysłówka). Stolicą gminy jest miasto Rymanów, liczące 3800 mieszkańców.

Dekret lokacyjny Rymanowa został wystawiony 15 marca 1376 r. przez kancelarię książęcą Władysława Opolczyka, podczas jego pobytu w Sanoku. Został on nadany Mikołajowi synowi Reimanna (późniejszemu wójtowi rymanowskiemu), aby na polach istniejących wówczas wsi Cisna i Ladzin założył miasto na prawie magdeburskim o nazwie Ladisslaulia (Władysławów). Zastrzeżona nazwa miasta, dla uczczenia księcia Władysława, została zmieniona na Rymanów (od nazwiska rodu Reimannów) i używana od 1415 r. W 1377 r. z nadania Ludwika Węgierskiego Rymanów stał się własnością Dymitra z Goraya, wielkiego podskarbiego koronnego. W następstwie różnych koligacji lub sprzedaży przechodził następnie w ręce innych możnych rodów: Oleśnickich, Sieneńskich, Stadnickich, Zebrzydowskich, Opalińskich, Czartoryskich, Ossolińskich i Potockich.

Pani Maria Panaś i Pani Marta Kołtowska zasłuchane w przekazywaną relację. Fot. M.M. Szafran W 1412 r. erygowano parafię z fundacji Dobiesława z Oleśnicy, a w pierwszej połowie XV w. rozpoczęto budowę zamku, po którym dziś pozostały nikłe ślady na górze zamkowej. W 1522 r. Zbigniew Sienieński oddał (na 40 lat) kościół arianom, a równocześnie kościół w Króliku Polskim przekazał kalwinom, za co został obłożony klątwą biskupią. Arianie wykonali w kościele nagrobek poświęcony Janowi Sienieńskiemu i jego żonie Zofii, na której wygrawerowany jest wiersz Mikołaja Reja "Na groby." Obecny kościół, w stylu późnobarokowym, zbudował Józef Kanty z Tenczyna Ossoliński w latach 1779-1781. Świątynia został konsekrowana pod wezwaniem św. Wawrzyńca w roku 1788. W głównym ołtarzu znajduje się owiany legendą obraz M. B. Bolesnej namalowany na desce. W przedsionku stoją figury św. Piotra i Pawła w stylu rokoko, przeniesione ze starego kościoła, a wysokiej rangi zabytkiem są organy firmy Rieger z 1887 r., mające 24 głosy.

W XVI wieku zaczęli napływać do miasteczka Żydzi, a pod koniec tego wieku ustanowili własny kahał i wybudowali murowaną bóżnicę, której sala modlitw ma plan kwadratu i wysokie ściany, a w narożniku północno-zachodnim posiada wieżę. Była kilkakrotnie przebudowywana i rujnowana, a niszczejące mury po ostatniej wojnie zabezpieczono w 2005 r. dachem i wykonano roboty zabezpieczające. W środkowej części, pomiędzy czterema kolumnami znajduje się bima (miejsce czytania Tory), na ścianie wschodniej oznaczonej mizrachem (tablica ze słowami psalmu oznaczająca kierunek na Jerozolimę), zaimprowizowano Aron Ha-kodesz (szafa do przechowywania Tory), osłonięta parochetem (ozdobna osłona symbolicznie oddzielająca sacrum od profanum). Budynek jest przebudowany częściowo w czasie generalnego remontu pod koniec XIX w., odbudowany w 1920 r. po zniszczeniach I wojny - wówczas ściany wewnętrzne pokryte zostały, zachowaną fragmentarycznie do dziś, polichromią z motywami zwierząt autorstwa Barucha Fassa.

W 1890 roku Rymanów liczył 3264 mieszkańców, a w tym 1824 rzymskich katolików, 1391 Żydów (43%) i 44 grekokatolików. Miasto stało się w tym czasie ważnym ośrodkiem chasydyzmu, rozwijanego przez osiadłego tu cadyka Menachema Mendla i jego ucznia Cwi Hirsza. Stąd wywodzi się Isidor Izaak Rabi (ur. w 1898 r.), który w 1944 r. otrzymał nagrodę Nobla w dziedzinie fizyki. Społeczność żydowska wzrastała tu przed I wojna światową (1914 r. - ponad 47%), ale przed II wojną światową zmniejszyła się w związku z emigracja do USA (1939 r. - 35%).

Od najdawniejszych czasów Rymanów był ośrodkiem handlu, rzemiosła, a także po reformach w XIX w. - stał się siedzibą poczty, apteki, sądu, żandarmerii, straży pożarnej, okręgu szkolnego, urzędu podatkowego, banku.

Od początku swego istnienia miasto było wielokrotnie rabowane, niszczone, a ludność mordowana lub brana w jasyr przez różnych najeźdźców (Tatarów, Szwedów, Węgrów, Moskali, Austriaków, Rosjan) oraz przez okolicznych bandytów, a także było niszczone i grabione w lokalnych konfliktach narodowościowych (1839 - spalenie przez Żydów zabudowań gospodarczych plebanii i kościoła, 1918 - grabieże dokonane przez mieszkańców kilku okolicznych łemkowskich wsi).

Panowie Czesław Rybicki, Roman Kahul i Marek Kołacz podczas dyskusji. Fot. M.M. Szafran Blasku Rymanowowi nadało uzdrowisko, które zaczęło się rozwijać po odkryciu w 1876 r. źródła wody mineralnej. Założycielką uzdrowiska była Anna z Działyńskich Potocka, która po zbadaniu odkrytych 12 źródeł ujęła je w trzy zdroje nadając im nazwy: Tytus (od imienia ojca), Celestyna (od imienia matki) i Klaudia (od imienia siostry ojca). Po wybudowaniu odpowiednich domów zdrojowych uzdrowisko rozpoczęło oficjalną działalność w 1881 r., a już pod koniec XIX w. na kuracje przyjeżdżało tu ponad 1000 osób rocznie.

W strefie Rymanowa Zdroju występują wody nisko-, średnio- i wysokozmineralizowane, które są udostępniane zarówno z ich naturalnych wypływów, jak i za pomocą odwiertów. Wody słabo- i średnio zmineralizowane są typu wodorowęglanowo-wapniowego i wodorowęglanowo-wapniowo-magnezowego, natomiast wody wysoko zmineralizowane typu wodorowęglanowo-chlorkowo-sodowego i chlorkowo-wodorowęglanowo-sodowego. Są to wody kwasowęglowe i szczawy zawierające takie składniki swoiste, jak jod, brom, fluor i kwas metaborowy. Obecnie Rymanów-Zdrój jest uzdrowiskiem podgórskim borowinowym, w którym podstawowymi zabiegami balneologicznymi są kąpiele mineralne, inhalacje, zawijania borowinowe, okłady parafinowe, natryski wodolecznicze, kuracja pitna i in. Leczy się tu choroby układu krążenia, oddechowego, choroby dziecięce, choroby reumatyczne i ortopedyczne.

46. Spotkanie "Na rodzinnej ziemi - Rymanów 2019" przeszło już do historii, ale w myślach przesuwają się obrazy miasta osadzonego na wzgórzu z wysoko wniesioną wieżą kościoła pw. św. Wawrzyńca, ze zdewastowaną i nieco wyremontowaną synagogą z zaimprowizowanymi miejscami kultu, z ikonami odrestaurowanej cerkwi w Bałuciance, z wyszukanymi formami pełnych kolorów wyrobów huty "Sabina", z fascynującymi widokami Beskidu Niskiego i Pogórza Strzyżowskiego oglądanymi z Przymiarek oraz cudownych pejzaży różnych zakątków Rymanowa-Zdroju, z przybierającymi wystrój jesienny drzewami parku zdrojowego, z wolno spacerującymi postaciami miłośników "Małej Ojczyzny", zauroczonych tym pięknym jej skrawkiem, namalowanym słowami poetki tej ziemi - Beaty Ziemlańskiej w wierszu "Złota jesień w Rymanowie Zdroju":

Złota polska jesień w Zdroju zawitała,
wszystkie nasze lasy w kolory przybrała.
Buki są złociste, a dęby brązowe,
zaś modrzewie znowu, stają się miodowe.
Czerwona się robi także jarzębina,
a jodła zielona - do nieba się wspina.
Brzoza jest żółtawa, a klon czerwonawy,
tuż pod nimi rosną rdzawe kępki trawy.
Turkusowe świerki wznoszą swe ramiona,
a czarna akacja - znów ogołocona.
Piękna ta kraina, piękna jak z obrazka,
póki jeszcze ciepło, póki mróz nie trzaska.