Rok bieżący jest dla Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej czasem jubileuszu, gdyż przed czterdziestu laty (24 lipca 1958) wpisano je w Rzeszowie do rejestru stowarzyszeń i związków (wówczas pod nazwą Stowarzyszenie Przyjaciół Ziemi Krośnieńskiej). Wtedy też rozpoczęło oficjalnie swą działalność na terenie miasta i powiatu.
Na dobrą sprawę korzenie nowo powstałej korporacji wyraźnie tkwią w 1957 roku, kiedy jesienią (12 października) miało miejsce pierwsze publiczne zebranie organizacyjno-założycielskie. Myśl jej utworzenia zrodziła się w Krośnie na fali społecznego ożywienia i nadziei na demokratyczne przemiany, którym dały początek pamiętne wydarzenia z okresu polskiego Października 1956 roku. Atmosfera czasu wyzwoliła w gronie krośnieńskiej inteligencji społeczną inicjatywę kulturalną, która pozwoliła utworzyć organizację.
Wśród projektodawców i inicjatorów przedsięwzięcia na pierwszym planie wymienia się dr. med. Antoniego Lorensa (1888-1962), znanego wówczas w mieście i powiecie społecznika, człowieka pełnego zaangażowania i przedsiębiorczej inicjatywy w zakresie działań dla dobra regionu. Współpracę podjęli wtedy przede wszystkim nauczyciele - August Mazurkiewicz i Franciszek Sulimowski, których wyróżniał zaangażowany stosunek do regionu oraz dyrektorzy szkół licealnych - Franciszek Kraus i Józef Kucza. Z ramienia władz powiatowych patronował organizacji Antoni Bal, przewodniczący Prezydium PRN w Krośnie.
Funkcję przewodniczącego Zarządu członkowie powstającego Stowarzyszenia powierzyli Stanisławowi Chrzanowskiemu (1898-1979), muzykologowi z wykształcenia, który wówczas pełnił funkcję kierownika Wydziału Oświaty Prezydium PRN w Krośnie. Wiele lat później Franciszek Kraus pisał o nim, że był to człowiek bardzo pracowity, skromny, zrównoważony, taktowny, nie szukający rozgłosu, nie manifestujący swych zasług, cieszący się dużym autorytetem i sympatią wśród nauczycielstwa. Z najbliższych jego współpracowników - oprócz wspomnianych wyżej dyrektorów jako wiceprzewodniczących - należy wymienić także Adama Filepowicza, utalentowanego i oddanego organizacji popularyzatora wiedzy o regionie oraz Stanisława Guzika, który zawodowo znał się na finansach i księgowości. Zarząd organizacji, który w niezmienionym składzie (jedynie w 1959 r. funkcję przewodniczącego objął Franciszek Kraus i piastował ją z powodzeniem do śmierci w 1983 r.) działał przez dziesięć lat, tworzyli również Bronisław Basza, Władysław Niepokój, Franciszek Półchłopek i Stanisław Wajs.
Dziś z pionierskiego kręgu twórców i działaczy Stowarzyszenia nie ma już nikogo wśród żyjących, a spośród trzynastu członków Zarządu wybranych na drugą kadencję (1967-1973) żyją tylko cztery osoby. I choć naturalny ubytek kadr społeczników stanowi niewątpliwą stratę, organizacja niezmiennie funkcjonuje. Jest widoczna w środowisku. Stara się też nadal poprzez ambitną postawę i czynną działalność swoich członków pomnażać dorobek miasta i regionu, podnosić jego kulturę, tworzyć nowe wartości. Duch lokalnego patriotyzmu wyzwala bowiem ciągle energię i zapał, aktywizując miłośników "małej ojczyzny" do nowych zadań.
Dotychczasowe efekty działalności i osiągnięcia (zob. "NP" nr 38 z 23 bm.) niewątpliwie budzą radość wśród członków Stowarzyszenia i dają satysfakcję za włożony trud. W roku jubileuszu rodzą jednak szczególną i uzasadnioną chęć retrospektywnego spojrzenia wstecz w celu zapoznania się z losami i dorobkiem organizacji, z dotychczas przebyta drogą, z własnymi korzeniami. Rodzą też potrzebę i pragnienie uchronienia tego dorobku od zapomnienia.
* * *
W styczniu br. władze organizacji przyjęły do realizacji specjalny program obchodów jubileuszowych. Ambitny plan objął kilkanaście zadań, głównie w zakresie działalności kulturalnej i wydawniczej. Miały one na celu dalszą popularyzację organizacji w lokalnym środowisku, a także aktywizację jej szeregów członkowskich, które aktualnie liczą w Krośnie ponad 200 osób. Warto podkreślić, że systematyczna i konsekwentna realizacja programu dała konkretne wyniki.
Już w lutym ukazała się praca Udział Podkarpacia w Powstaniu Styczniowym, której autorem jest Marian Hubert Terlecki, wiceprezes Stowarzyszenia, a jej promocja odbyła się 2 marca. Także w marcu w oficynie wydawniczej Rafała Barskiego ukazały się dwie barwne karty pocztowe z okolicznościowym nadrukiem sygnalizującym czterdziestolecie istnienia korporacji. W celu przypomnienia zasług i poczynań długoletniego jej prezesa, 23 kwietnia w Muzeum Okręgowym (aktualnie w pomieszczeniach instytucji muzealnej Stowarzyszenie znajduje miejsce na realizację swoich zadań statutowych) odbył się odczyt poświęcony działalności społecznej Franciszka Krausa. Natomiast 4 czerwca w murach tej instytucji zorganizowana została sesja popularnonaukowa nt. 40 lat Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej. Uczestnicy zapoznali się z obecną mozaiką działających w województwie regionalnych towarzystw kultury (referat Andrzeja Prugara) oraz z historią krośnieńskiej organizacji (referaty Andrzeja Kośka i Zdzisława Łopatkiewicza). Dwa dni później miała miejsce ciekawa wycieczka krajoznawcza członków i sympatyków, którzy zwiedzili wybrane obiekty w Bratkówce, Wojkówce, Rzepniku i Przybówce.
Dzięki zabiegom Macieja Zborowskiego, w sierpniu udało się uskutecznić nie realizowany od lat zamiar w postaci własnej odznaki (na zdjęciu) jako symbolu tożsamości organizacyjnej i przynależności członkowskiej, a we wrześniu Stowarzyszenie wydało swój pierwszy kalendarz planszowy na rok 1999, zawierający treść regionalną w postaci widoków Krosna i okolicy. Na ukończeniu jest przygotowywane od kilku miesięcy ilustrowane wydawnictwo, które będzie poświęcone działalności Stowarzyszenia w okresie czterdziestolecia (ukaże się w najbliższym czasie). Zaawansowane są też prace nad przygotowaniem i opublikowaniem IV tomu wydawnictwa Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu (kilku autorów złożyło już swe artykuły; pozostałe teksty planuje się skompletować jeszcze jesienią br.).
* * *
Kulminacyjnym wydarzeniem obchodów było uroczyste spotkanie jubileuszowe, które połączono z tradycyjnym dorocznym spotkaniem przedstawicieli Oddziałów "Na rodzinnej ziemi - Krosno '98". Spotkania te odbyły się w dniach 26-27 września br., gromadząc liczne grono członków, sympatyków i zaproszonych gości z Krakowa, Warszawy, Wrocławia i Lublina.
Podczas spotkania jubileuszowego, przekazując gratulacje, wyrazy uznania i życzenia, głos zabrali przedstawiciele władz - wicewojewoda krośnieński Krzysztof Staroń, prezydent miasta Krosna Roman Zimka i senator RP Jerzy Borcz. Także list z podziękowaniami za społecznikowski trud skierował do organizacji wojewoda krośnieński Bogdan Rzońca, który m.in. podkreślił, że 40-letni okres działalności Stowarzyszenia zapisał się w historii Krosna i regionu realizacją znaczących wydarzeń kulturalnych. Szczególne miejsce zajmuje tu działalność naukowa i popularnonaukowa. Prowadzone z inicjatywy członków Stowarzyszenia badania znacznie poszerzyły i wzbogaciły wiedzę o regionie.
Miłym akcentem uroczystości było przekazanie przez Wicewojewodę krośnieńskiego pism gratulacyjnych. Ich adresatami byli prezesi oddziałów pozakrośnieńskich - Artur Bęben (Kraków), Alfred Ostafil (Warszawa) i Kazimierz Oleś (Wrocław) oraz wiceprezesi z Krosna - Marian Terlecki i Halina Tenerowicz. Także Prezydent Krosna wręczył poszczególnym oddziałom pisma gratulacyjne wraz z albumem T. Budzińskiego "Krosno i okolice". Otrzymali je również niektórzy działacze - Artur Bęben, Roman Cetnarowicz, Kazimierz Habrat i Stanisław Szafran (z Krakowa); Adolf Ostafil, Jan Trznadel i Maria Winiarz (z Warszawy); Antoni Chojcan, Leszek Krupski, Kazimierz Oleś, Krzysztof Tenerowicz i Krystyna Załuska (z Wrocławia) oraz Jan Buczyński, Andrzej Kosiek, Józef Kusiba, Zdzisław Łopatkiewicz, Stanisław Pomprowicz, Zygmunt Rygiel, Stanisław Steliga i Halina Tenerowicz (z Krosna).
Spotkanie stanowiło okazję do wymiany okolicznościowych upominków między oddziałami, do prezentacji najnowszych utworów poetyckich (Bronisława Betlej, Weronika Łącka), które powstały w nawiązaniu do jubileuszu oraz do szeregu tchnących życzliwością serdecznych wystąpień, jak również pamiątkowych fotografii. Podczas spotkania odczytano pismo nadesłane z odbywającego się równocześnie w Radomiu VI Kongresu Regionalnych Towarzystw Kultury, które w imieniu krośnieńskiej delegacji wystosował Zbigniew Więcek, członek Rady Krajowej RTK.
Zarówno część artystyczna w wykonaniu reprezentujących Zespół Szkół Muzycznych w Krośnie - Moniki Niemczyk (sopran) i Magdaleny Sokołowskiej (fortepian), jak też odbywające się następnego dnia zwiedzanie ekspozycji muzealnych i krajoznawczy spacer po zabytkowym Krośnie (w połączeniu z żywą wymianą myśli podczas dwudniowych spotkań), dały uczestnikom moc przeżyć, które winny procentować w przyszłości dalszą integracją środowiska i zacieśnianiem istniejących już więzi.
Reedycja za: A. Kosiek, Jubileusz, "Kurier Krośnieński", nr 9/86 z 30 września 1998, s. 3.
« poprzednia | następna » |
---|