S p r a w o z d a n i e   z   d z i a ł a l n o ś c i

Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej

w XVII kadencji (wrzesień 2017 - wrzesień 2020)

przedłużonej z powodu pandemii SARS-CoV-2 do czerwca 2022

 

23 września 2017 r. odbyło się Walne Zebranie Sprawozdawczo-Wyborcze SMZK, na którym podsumowano działalność organizacji w latach 2014-2017 i dokonano wyboru nowego Zarządu Głównego i Głównej Komisji Rewizyjnej na XVII kadencję, tj. lata 2017-2020.

Prezesem został wybrany Tadeusz Łopatkiewicz, natomiast Zarząd Główny ukonstytuował się następująco: I wiceprezes - Henryk Bogacz, II wiceprezes - Wanda Belcik, sekretarz - Roman Klara, skarbnik - Stanisław Lorens; członkowie Prezydium - Andrzej Prugar, Maciej Zborowski; członkowie Zarządu Głównego - Mieczysław Fejkiel, Zdzisław Gil, Leon Ginalski (Lublin), Andrzej Gładysz (Wrocław), Piotr Grudysz, Halina Kudrykiewicz, Elżbieta Leśniak, Jan Kanty Lusznia, Zdzisław Łopatkiewicz, Barbara Pawlak, Aldona Merska-Sroka, Jan Stachyrak, Stanisław Szafran (Kraków), Marian Terlecki, Ewa Tomkiewicz, Krzysztof Urbanek i Zbigniew Więcek.

Główna Komisja Rewizyjna ukonstytuowała się w składzie: przewodniczący - Marek Jędrzejczyk, wiceprzewodnicząca - Krystyna Surdej, sekretarz - Jan Kielar.

W minionej kadencji prezesami Zarządów Oddziałów SMZK byli: w Krakowie - dr inż. Stanisław Szafran, w Lublinie - dr Józef Kaczor, w Warszawie - mgr Alfred Ostafil, we Wrocławiu - lek. med. Janina Wachowska. Oddziałami SMZK kierowały własne Zarządy i Komisje Rewizyjne.

Kierunki działalności Stowarzyszenia zostały przyjęte w uchwale z dnia 23 września 2017 roku, zgodnie z którą Zarząd Główny ustalał konkretne zadania w ramach rocznych planów pracy. Tradycyjnie realizowane były następujące zadania SMZK:

• popularyzacja tematyki regionalnej,
• inspirowanie badań regionalnych i kontynuowanie działalności wydawniczej,
• współdziałanie z władzami samorządowymi, jednostkami kultury, szkołami i organizacjami społecznymi,
• utrzymywanie kontaktów z Oddziałami SMZK,
• poszukiwanie nowych tematów i włączanie ich do działalności programowej.
  

   

I. Upowszechnianie tematyki regionalnej

W latach 2017-2022 kontynuowano sprawdzone formy pracy Stowarzyszenia - wykłady i konferencje popularnonaukowe, wystawy, promocje i prezentacje książek, pokazy filmów i diaporam, kiermasze wydawnictw własnych, coroczne Spotkania "Na rodzinnej ziemi", wycieczki krajoznawcze czy spotkania integracyjne. Działalność tę prowadzono systematycznie, w oparciu o roczne plany pracy SMZK. Z powodu pandemii SARS-CoV-2, która rozpoczęła się w marcu 2020, działalność bieżąca Stowarzyszenia uległa zawieszeniu i stan ten trwał do końca okresu sprawozdawczego (czerwca 2022).

W wydłużonej o dwa lata kadencji zrealizowano łącznie: 17 wykładów, 2 konferencje naukowe i 1 konferencję popularnonaukową, 8 wystaw, 9 wycieczek krajoznawczych, 3 konkursy recytatorskie poezji, 2 kiermasze książek (podczas Dni Krosna), 3 Spotkania noworoczne, 3 Spotkania "Na rodzinnej ziemi". Szczegóły tych wszystkich imprez podane są w obszernych sprawozdaniach z działalności organizacji w poszczególnych latach, zamieszczonych na witrynie internetowej Stowarzyszenia:

• Sprawozdanie z działalności SMZK w roku 2017
• Sprawozdanie z działalności SMZK w roku 2018
• Sprawozdanie z działalności SMZK w roku 2019
• Sprawozdanie z działalności SMZK w roku 2020
  

Na witrynie internetowej publikowano też na bieżąco szczegółowe relacje tekstowe z wszystkich tych wydarzeń oraz ich galerie fotograficzne. O ile w latach 2017-2019 działalność SMZK rozwijała się pomyślnie i zgodnie z planami rocznymi, o tyle od marca 2020 roku we wszystkich przejawach uległa ona zawieszeniu z powodu pandemii SARS-CoV-2, co w istotny sposób wpłynęło na aktywność Stowarzyszenia w środowisku Krosna i regionu.

Tematyka wykładów popularnonaukowych organizowanych przez SMZK była jak zwykle różnorodna i koncentrowała się wokół zagadnień historycznych Krosna, biografii zasłużonych krośnian, problematyki wybranych zabytków i ich ochrony, zagadnień z zakresu literatury, krajoznawstwa, historii sztuki i archeologii, a także najbliższych perspektyw inwestycyjnych oraz rozwojowych miasta. Autorami wykładów byli: Tadeusz Łopatkiewicz (trzykrotnie), Piotr Łopatkiewicz (trzykrotnie), Andrzej Kosiek, Wanda Belcik, Zdzisław Łopatkiewicz, Roman Klara, Tomasz Soliński, Daniel Nowak.

Stowarzyszenie rozpoczęło też nowy cykl spotkań pod hasłem "Poznajmy się", w trakcie których dokonania Stowarzyszenia PORTIUS w Krośnie prezentował jego prezes Zbigniew Ungeheuer (2018), zaś działalność Stowarzyszenia "Dębina" w Krościenku Wyżnym przedstawił Edward Marszałek (2019).

Prócz tego, w 2018 roku, SMZK wraz z Państwową Wyższą Szkołą Zawodową w Krośnie było organizatorem międzynarodowej konferencji naukowej "Robert Wojciech Portius de Lanxeth - krośnieński mieszczanin, kupiec i fundator", zorganizowanej w czterechsetlecie osiedlenia się Szkota w Krośnie. W trakcie tej konferencji Piotr i Tadeusz Łopatkiewiczowie wygłosili łącznie trzy referaty, opublikowane następnie w tomie materiałów pokonferencyjnych.

W tym samym roku, SMZK wraz z Przewodniczącym Rady Miasta Krosna oraz Prezydentem Miasta zorganizowało konferencję naukową "Mieszkańcy Krosna i regionu w walce o niepodległość (1914-1918)". Referaty wygłosili w jej trakcie m.in. Andrzej Kosiek i Zdzisław Łopatkiewicz, konferencji towarzyszyła wystawa "Legiony Polskie 1914-1918" ze zbiorów kart pocztowych Mariana H. Terleckiego. Na zakończenie obrad, z inicjatywy Jana Stachyraka, uczestnicy zasadzili pamiątkowy dąb.

Oprócz powyższych, SMZK - wraz z krośnieńskim oddziałem Polskiego Towarzystwa Miłośników Astronomii, Wójtem Gminy Korczyna, Gminnym Ośrodkiem Kultury w Korczynie oraz Szkołą Podstawową w Korczynie - zorganizowało uroczyste obchody 120. rocznicy urodzin Jana Winiarskiego (1899-1991), miłośnika i popularyzatora astronomii, nauczyciela, harcerza, organizatora tajnego nauczania. Na tę dwudniową uroczystość złożyły się referaty (m.in. wygłoszony przez Romana Klarę), pokazy filmów oraz diaporamy, a także teleskopowe obserwacje nocnego nieba.

W ramach popularyzacji regionu członkowie Stowarzyszenia wygłaszali również prelekcje poza własną organizacją, tradycyjnie już na zaproszenie Oddziału krakowskiego SMZK. W latach 2017-2019 wygłoszono łącznie 5 takich wykładów, a ich autorami byli: Adam Krzanowski, Wanda Belcik i Zdzisław Łopatkiewicz.

W okresie sprawozdawczym przeprowadzono kolejne całodniowe edycje Konkursu recytatorskiego poezji Jana Zycha, organizowane przez SMZK wraz z Gminną Biblioteką Publiczną, Gminnym Ośrodkiem Kultury oraz Wójtem Gminy Korczyna. W edycji III, IV i V Konkursu (2017-2019) wzięło udział łącznie 207. uczniów szkół podstawowych, gimnazjów oraz szkół średnich z terenu Krosna i powiatu krośnieńskiego, których prezentacje recytatorskie oceniało profesjonalne jury złożone z członków SMZK (Wanda Belcik, Jan Kanty Lusznia) oraz zaproszonych specjalistów-filologów.

Zgodnie z wieloletnią tradycją ZG kontynuował organizację dorocznych Spotkań "Na rodzinnej ziemi", których celem jest integracja członków organizacji z delegatami oddziałów terenowych, poznawanie regionu i dokonujących się w nim zmian. Z powodu epidemii udało nam się zorganizować i przeprowadzić trzy takie spotkania (44., 45., 46.): w roku 2017 odwiedziliśmy gminę Iwonicz, rok później - zamek Kamieniec i gminę Korczyna, w roku 2019 zaś - gminę Rymanów. W następnych latach Spotkania te, jak i niemal wszystkie przejawy działalności stowarzyszeniowej zostały zawieszone z powodu pandemii.

Równie odległą tradycję mają organizowane przez SMZK Spotkania noworoczne. Odbywane na początku roku kalendarzowego - oprócz walorów integracyjnych - są okazją by spotkać się z władzami samorządowymi Krosna, podsumować działalność Stowarzyszenia w roku minionym oraz nakreślić plany na rok przyszły. Od 2018 roku Spotkania noworoczne zaczęliśmy organizować w nowym miejscu - Zespole Placówek Oświatowych w Krośnie, przy ul. Bohaterów Westerplatte 20a. Kolejne trzy takie imprezy (2018-2020) zaszczycili swą obecnością goście Spotkania: Przewodniczący Rady Miasta, Prezydent i obaj Wiceprezydenci, Dyrektor Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej, Dyrektor Zespołu Placówek Oświatowych w Krośnie oraz Prezes Oddziału SMZK w Krakowie. W trakcie Spotkań, w których brało udział każdorazowo 60-80 osób, był czas na życzenia, uroczystą kolację i tańce.

Jak co roku, dużym zainteresowaniem cieszyły się wśród członków i sympatyków SMZK organizowane przez Stowarzyszenie autokarowe wycieczki krajoznawcze i zimowe kuligi. W okresie sprawozdawczym udało nam się zorganizować 9 takich imprez:

• cztery w roku 2018: kulig w Pstrągowej; wycieczka do krakowskiego Muzeum Narodowego (wystawy WYSPIAŃSKI i galeria malarstwa w Sukiennicach); wyjazd studyjny "Beskid Niski bogactwem natury" - do Sieniawy, Rudawki Rymanowskiej i Odrzechowej; wycieczka do Magurskiego Parku Narodowego.
• cztery w roku 2019: kulig w Pstrągowej; wycieczka do krakowskiego Muzeum Narodowego (wystawy WYSPIAŃSKI NIEZNANY oraz KRAKÓW 1900); wycieczka do Binarowej i Biecza; wycieczka do Niebylca i okolic.
• jedną w roku 2021: wycieczkę do zespołu klasztornego w Zagórzu oraz Muzeum Budownictwa Ludowego w Sanoku.
  

 

II. Jubileusz 60-lecia SMZK

W roku 2018 przypadł jubileusz 60-lecia działalności SMZK. Zarząd Główny już w grudniu 2017 rozpoczął przygotowania i dyskusję nad programem obchodów jubileuszowych, które przewidziano na 22 września 2018 roku. Nie sposób wymienić wszystkich działań przygotowawczych, zgłaszanych i dyskutowanych propozycji, przeprowadzonych rozmów i uzgodnień, które ostatecznie złożyły się na całość uroczystości jubileuszowych odbytych w sobotę i niedzielę 22-23 września 2018. Rozpoczęła je Uroczysta LXIII Sesja Rady Miasta w auli PWSZ przy ul. Kazimierza Wielkiego w Krośnie, prowadzona przez Przewodniczącego Rady Miasta, przy udziale Radnych, Prezydenta Miasta i obu jego Zastępców, Starosty krośnieńskiego, Prorektora PWSZ w Krośnie, wójtów gmin i działaczy samorządowych, wielu zaproszonych gości - członków stowarzyszeń regionalnych, reprezentantów krośnieńskich instytucji kultury, a także krośnian - członków oraz sympatyków SMZK, w tym delegacji z Oddziałów zamiejscowych SMZK w Krakowie i Lublinie. W trakcie sesji Tadeusz Łopatkiewicz - prezes ZG wygłosił ilustrowany referat "Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej w sześćdziesięcioleciu 1958-2018", po czym wręczono wyróżnienia dla długoletnich i zasłużonych członków SMZK. Uroczysty charakter miały też wystąpienia gości: Stanisława Pomprowicza i przedstawicielki europosłanki Elżbiety Łukacijewskiej, Jana Zycha - wójta gminy Korczyna i ks. Romana Jagiełły z Łęk Dukielskich. List gratulacyjny skierował do władz SMZK prof. Grzegorz Przebinda - Rektor PWSZ w Krośnie, a dyplomy gratulacyjne przekazali kolejno: Jolanta Urbanik - Burmistrz Miasta i Gminy Jedlicze, Stanisław Szafran z Oddziału krakowskiego SMZK, Ewa Mańkowska - dyrektor Muzeum Rzemiosła, Bogusława Bęben - dyrektor Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej, Edward Marszałek - prezes Stowarzyszenia "Dębina", Felicja Jałosińska - ze Stowarzyszenia Miłośników Jasła i Regionu Jasielskiego, Barbara Guzek - prezes Stowarzyszenia Odrzykoniaków oraz Zbigniew Ungeheuer - prezes Stowarzyszenia Portius. Życzenia nadesłała również Joanna Frydrych - poseł na Sejm RP. Po wystąpieniach gości Przewodniczący Zbigniew Kubit zamknął Sesję Rady Miasta, a prezes Tadeusz Łopatkiewicz zaprosił uczestników do Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej na kolejne imprezy obchodów jubileuszowych.

Pierwszą z nich stanowiła prezentacja i promocja VIII tomu Studiów krośnieńskich, na który złożyło się 12 artykułów oraz jedna recenzja. Obecni na spotkaniu autorzy artykułów - Tomasz Leszczyński, Piotr Łopatkiewicz, Daniel Krzysztof Nowak, Zdzisław Łopatkiewicz, Janusz Kubit, Stanisław Szafran, Tadeusz Łopatkiewicz i Kazimierz Wojewoda dokonali krótkiego omówienia własnych tekstów. W trakcie spotkania promocyjnego odbywała się także sprzedaż prezentowanego tomu, a także innych wydawnictw Stowarzyszenia, które sygnowane były okolicznościową pieczęcią jubileuszową SMZK. VIII tom Studiów krośnieńskich stał się także upominkiem dla wybranych gości uroczystości jubileuszowych.

Bezpośrednio po promocji uczestnicy zaproszeni zostali do Saloniku Artystycznego KBP na otwarcie wystawy "Publikacje książkowe autorstwa członków SMZK". Przedstawiono na niej 123 książki łącznie 20. autorów, wśród których wymienić należy: Jana Belcika, Wandę Belcik, Józefa Bochenka, Henryka Bogacza, Jana Czajkowskiego, Zdzisława Gila, Andrzeja Kośka, Adama Krzanowskiego, Jana Kantego Lusznię, Beatę Łopatkiewicz, Piotra Łopatkiewicza, Tadeusza Łopatkiewicza, Zdzisława Łopatkiewicza, Stanisława Mendelowskiego, Krzysztofa Olbrychta, Stanisława Pomprowicza, Zygmunta Rygla, Mariana H. Terleckiego, Zbigniewa Więcka i Macieja Zborowskiego. Wśród publikacji znalazły się zarówno zbiory poezji, jak i prace historyczne, książki z zakresu biografistyki, historii sztuki i konserwatorstwa zabytków, przeszłości harcerstwa, etnografii, regionalistyki, krajoznawstwa, monografie miejscowości regionu itd. Większość prezentowanych książek ściśle związana była z Krosnem i okolicą, zarówno tematem, jak też najczęściej miejscem wydania publikacji.

Popołudniem, 50. gości Jubileuszu, w tym władze samorządowe Krosna, autorzy artykułów do VIII tomu, przedstawiciele Oddziałów zamiejscowych SMZK i członkowie ZG SMZK udali się na skromny obiad, który przygotowała dla nas restauracja PORTIUS.

Wieczorem, w sali koncertowej krośnieńskiego Zespołu Szkół Muzycznych, odbył się uroczysty koncert, którym podsumowaliśmy dzień jubileuszu. Program tego wieczoru muzycznego obejmował instrumentalne i wokalne utwory takich kompozytorów jak: Romuald Twardowski, Fryderyk Chopin, David Popper, Pedro Iturralde, Astor Piazzolla, Wolfgang Amadeusz Mozart, czy Carlos Gardel, a wykonawcami byli nauczyciele i uczniowie Szkoły. Wszyscy uczestnicy wieczoru otrzymali drukowane egzemplarze programu koncertu.

Uroczystości jubileuszowe SMZK stały się także przedmiotem audycji radiowej Renaty Machnik z Polskiego Radia Rzeszów, która rozmawiała o nich z Tadeuszem Łopatkiewiczem (emisja: 22 września 2018, Poranny Kalejdoskop, godz. 7:00-9:00).

W niedzielę 23 września 2018 odbyło się wchodzące w skład programu Jubileuszu 60-lecia 45. Spotkanie Przedstawicieli Oddziałów SMZK "Na rodzinnej ziemi - Zamek Kamieniec".

     

III. Wydawnictwa

W październiku 2017 roku prezes ZG SMZK Tadeusz Łopatkiewicz zgłosił wniosek, aby zbliżający się Jubileusz SMZK uczcić w sposób trwały kolejnym tomem serii "Krosno. Studia z dziejów miasta i regionu". Propozycja spotkała się z pełną akceptacją ZG SMZK, po uchwale którego, w październiku 2017 otwarta została teka redakcyjna tomu VIII Studiów. Prace organizacyjne, zebranie zespołu autorskiego oraz redakcję 13. nadesłanych tekstów podjął się prowadzić Tadeusz Łopatkiewicz. Po niezbędnych korektach tekstów oraz składu typograficznego książki, sporządzeniu dwóch indeksów zawartości i spisu ilustracji (Katarzyna Chochołek i Tadeusz Łopatkiewicz), a także zaprojektowaniu obwoluty (Ewa Cisowska), tom ukazał się w połowie września w nakładzie 500 egz., wydany w Wydawnictwie RUTHENUS Rafała Barskiego w Krośnie. Na stronie przedtytułowej zamieszczono stosowną dedykację o treści: W roku Jubileuszu 60-lecia działalności Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej tom ten dedykujemy tym wszystkim społecznikom i regionalistom, których zbiorowy wysiłek i ofiarny trud złożyły się na dziesięciolecia twórczej pracy naszej organizacji Krosno 1958-2018. Spotkanie promocyjne książki odbyło się 22 września w Czytelni Głównej KBP.

W maju 2022 roku Stowarzyszenie wydało tom wierszy Jana Belcika pt. Jeszcze inne cienie. Sześćdziesięcioośmiostronicowy tomik pomieścił 50 najnowszych wierszy krośnieńskiego poety.

Prezentacja i sprzedaż książek Stowarzyszenia prowadzona była na większości dużych imprez stowarzyszeniowych, a także w czasie Dni Krosna. Wydawnictwa SMZK można było nabyć można również online, za pośrednictwem własnej witryny internetowej, oraz w Antykwariacie Zbigniewa Oprządka, a także Punkcie Informacji Turystycznej przy Rynku 5 w Krośnie oraz w CWOP przy ul. Grodzkiej 10. W okresie sprawozdawczym sprzedano łącznie 731 tomów wydawnictw SMZK. Dystrybucję książek oraz obsługę licznych zamówień internetowych prowadziły Lidia Terlecka i Wanda Belcik.

    

IV. Współdziałanie

W kadencji 2017-2022 Zarząd Główny SMZK współpracował z władzami samorządowymi Krosna i powiatu krośnieńskiego, samorządami gmin: Iwonicz-Zdrój, Korczyna, Rymanów, instytucjami kultury w Krośnie i powiecie krośnieńskim, dyrektorami szkół z terenu Krosna i powiatu krośnieńskiego, stowarzyszeniami regionalnymi i Kołem Gospodyń Wiejskich w Czarnorzekach.

W latach 2018 i 2019 uczestniczyliśmy w czerwcowych obchodach Dni Krosna, prezentując na stoisku własnym wydawnictwa SMZK, a także obrazy Zdzisława Gila i rzeźby Jana Stachyraka. Trzykrotnie w ciągu minionej kadencji byliśmy współorganizatorami Krośnieńskiego Konkursu Literackiego i fundatorami nagrody za utwór poświęcony Krosnu. Uczestniczyliśmy także w obchodach jubileuszowych: 40-lecia Oddziału krakowskiego SMZK (2018) czy 20-lecia Stowarzyszenia "Dębina" w Krościenku Wyżnym (2018).

Ściśle współpracowaliśmy z Krośnieńską Biblioteką Publiczną, gdzie odbywały się nasze wykłady i spotkania, a także dwa ważne punkty programu jubileuszu. Wśród podmiotów, z którymi współpracowaliśmy w różnych zakresach wymienić trzeba: Regionalne Centrum Kultur Pogranicza, Miejski Ośrodek Pomocy Rodzinie, Muzeum Rzemiosła w Krośnie, Gminny Ośrodek Kultury w Korczynie, Gminną Bibliotekę Publiczną w Korczynie, Zespół Karpackich Parków Krajobrazowych, Nadleśnictwo Rymanów i Regionalną Dyrekcję Lasów Państwowych. Utrzymywaliśmy też stałe kontakty z Oddziałami zamiejscowymi Stowarzyszenia, szczególnie aktywnie z Oddziałem krakowskim.

Formą popularyzacji działań Stowarzyszenia jest witryna internetowa, od 2009 roku administrowana i redagowana przez Tadeusza Łopatkiewicza, gdzie ukazywały się na bieżąco teksty członków organizacji. Witryna zawiera ponadto bogatą dokumentację fotograficzną działalności SMZK. Stowarzyszenie prowadzi również własną witrynę na Facebooku (od 2010).

     

V. Sprawy organizacyjne

Zarząd Główny dokładał starań o pozyskanie nowych członków. Służyły temu wycieczki oraz spotkania integracyjne, własna witryna internetowa oraz pozytywna opinia środowiska o działaniach organizacji. Liczba nowych członków przyjętych w okresie sprawozdawczym wynosi 39. Ogólna liczba członków oddziału macierzystego w Krośnie wynosi 129 osób, w oddziale krakowskim - 40, lubelskim - 24, wrocławskim 19 (łącznie - 212), ale składki opłaca ok. 55%, zaś aktywność wykazuje jedynie 33% zapisanych. Przyczyną tego jest podeszły wiek wielu członków SMZK lub ich problemy zdrowotne. Zaległości w opłacaniu składek wynoszą, podobnie jak w poprzedniej kadencji, od roku do kilku lat.

W okresie sprawozdawczym, to jest od 23 września 2017 do 25 czerwca 2022 roku, Zarząd odbył 32 posiedzenia, w tym jedno wyjazdowe w Korczynie, oraz 3 zebrania Prezydium. Każde zebranie ZG obradowało nad 4. do 6. tematami głównymi, dotyczącymi spraw bieżących, planów pracy i sprawozdań z działalności merytorycznej i finansowej, omówienia programów imprez, wykładów itp.

           

Zakończenie

Wszystkie zadania, wymienione w niniejszym sprawozdaniu, zostały zrealizowane wyłącznie dzięki zaangażowaniu i pracy społecznej członków Zarządu Głównego oraz Głównej Komisji Rewizyjnej, którzy służyli inicjatywami i pomocą w zakresie organizowania imprez, a także poprzez udostępnianie własnego sprzętu (komputery, drukarki, materiały biurowe), prywatnych samochodów, telefonów i aparatów fotograficznych.

W imieniu Zarządu Głównego SMZK składam wszystkim serdeczne podziękowania, mając nadzieję na dalszą owocną współpracę służącą budowaniu wspólnego dobra.

 

PREZES dr Tadeusz Łopatkiewicz