Adam Krzanowski

Stanisław Chrzanowski (1898-1979) - inspektor oświaty w Krośnie, pierwszy prezes Zarządu Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Krośnieńskiej

Urodził się 12 marca 1898 r. w Krośnie, w rodzinie robotniczej. Ojciec Franciszek był wykwalifikowanym pracownikiem PKP w Krośnie.

Po ukończeniu Szkoły Powszechnej Męskiej nr 1 w Krośnie, uczył się w Szkole Realnej w Krośnie. Następnie kształcił się w Państwowym Seminarium Nauczycielskim Męskim w Krośnie, które ukończył w 1918 r. Dopełniając swoje kwalifikacje zawodowe, uzyskał w 1921 roku patent nauczyciela szkół powszechnych w zakresie języka polskiego i języka niemieckiego. Studia kontynuował w Państwowym Konserwatorium Muzycznym w Warszawie, którą to uczelnię ukończył w 1928 roku, uzyskując dyplom nauczyciela muzyki i śpiewu w szkołach średnich ogólnokształcących i seminariach nauczycielskich. Na jego dyplomie widnieją podpisy K. Szymanowskiego i S. Niewiadomskiego.

Pracę zawodową, jako nauczyciel, rozpoczął w Rogowie ( powiat Puławy ) w 1920 roku. Następnie pracował jako kierownik szkół: w Buchołowicach, Trokaniu i Czortkowie na terenach wschodnich. Na początku lat 30-tych objął stanowisko profesora Seminarium Nauczycielskiego w Prużanach na kresach wschodnich. Z tych lat wywodzą się jego emocjonalne związki z panującą w Prużanach atmosferą patriotyczną i wychowawczą. Wyrazem tej atmosfery były organizowane słynne zjazdy "Prużaków - byłych wychowanków i profesorów seminarium (jednym z wychowanków był były wicepremier i premier PRL Piotr Jaroszewicz). W połowie lat trzydziestych Stanisław Chrzanowski objął stanowisko nauczyciela muzyki i śpiewu w PNSM, a potem w Liceum Pedagogicznym w Krośnie. Jako specjalista o wysokich kwalifikacjach pedagogicznych i muzyki, uczestniczył w latach trzydziestych w prowadzeniu kursów dla nauczycieli muzyki organizowanych przez kuratorium lwowskie, Radę Szkolną Powiatową w Jaśle, Mościskach i Krośnie. W latach okupacji uczestniczył w nurcie tajnego nauczania. Za działalność konspiracyjną był poszukiwany przez Gestapo. Po wojnie, w 1944 roku, był dyrektorem szkół w Polance Karol i Białobrzegach (dzielnice Krosna ). W 1945 r. objął stanowisko inspektora oświaty w Krośnie, które pełnił do 1970 r., do chwili przejścia na emeryturę.

Od 1934 roku związał się z harcerstwem i do 1939 r. pełnił funkcję hufcowego drużyn męskich w Krośnie. Współpracował z J. i S. Magurami, B. Gonetem, St. Łukasikiem w organizowaniu harcerstwa na terenie miasta i powiatu krośnieńskiego. Organizował liczne obozy harcerskie i szkolenia funkcyjnych ZHP na terenie powiatu i w innych miejscowościach woj. lwowskiego. Na terenie seminarium nauczycielskiego męskiego mieściła się Komenda Hufca Drużyn Męskich Krosna, której komendantem był nauczyciel seminarium phm Stanisław Chrzanowski (1934-1939), a współdziałał z nim nauczyciel T. Patla. W ten sposób działalność Hufca została integralnie związana z działalnością seminarium, co w zasadniczy sposób wpłynęło na aktywność harcerstwa. Objęcie funkcji hufcowego przez podharcmistrza St. Chrzanowskiego dało nowy impuls do działalności harcerstwa krośnieńskiego. Należy podkreślić zaangażowanie phm Chrzanowskiego jako hufcowego na niwie umacniania organizacyjnego drużyn oraz rozwoju obozownictwa.

W pracy tej pomagał mu nauczyciel PNSM T. Patla oraz harcerze z Gimnazjum, z Bolesławem Gonetem na czele. W okresie od 12 do 23 lipca 1935 r. harcerze z Krosna, w większości z drużyn gimnazjalnych, brali udział w Międzynarodowym Zlocie Harcerskim w Spale. Komendantem obozu w zgrupowaniu Komendy Chorągwi Krakowskiej był hufcowy phm Stanisław Chrzanowski (Podobóz 2-Hufiec Zagłębia Naftowego - Drużyna Krosno). Uczestnikami Zlotu byli m.in. następujący harcerze: Tadeusz Dendor, Bolesław Gonet, Marian Kusiba, Jan i Stanisław Magurowie, Jacek Sożyński oraz z Hufca Przemyśl - Helena Egiertówna (Pelczar), Stanisława Hłond (Urbanek) oraz Zenon Jaracz - późniejsi wybitni działacze harcerscy i sportu w powiecie krośnieńskim. Organizował liczne wycieczki dla młodzieży szlakami Tatr, Beskidów i Karpat Wschodnich. Były one zarazem okazją do poznania folkloru muzycznego i kultury ludowej Podkarpacia.

W 1944 roku, po wyzwoleniu Krosna, grupa instruktorów ZHP przystąpiła do reaktywowania harcerstwa na terenie miasta i powiatu. W grupie inicjatywnej byli: komendant Hufca sprzed wojny phm Stanisław Chrzanowski, ks. Stanisław Matyka, dr Antoni Lorens, phm Leopold Józefowicz, H.O. Kozioł Franciszek (Sulimowski), Bolesław Gonet, Władysław Stablewski. Rozkazem Komendy Chorągwi Harcerzy w Rzeszowie, phm L. Józefowicz (1944-1945) został powołany hufcowym, a pozostali instruktorzy - członkami komendy Hufca ZHP Krosno. Zatwierdzona została komisja prób harcerskich i sprawnościowych włącznie do stopnia Harcerza Orlego (H.O.) w składzie: phm L. Józefowicz - przewodniczący, phm S. Chrzanowski, dr A. Lorens, H.O. F. Kozioł, H.O. B. Gonet. Po 1956 roku rozpoczęła się odnowa harcerstwa. S. Chrzanowski, jako inspektor oświaty, zwrócił się do harcmistrz Stanisławy Urbanek z prośbą, aby zajęła się zorganizowaniem harcerstwa na terenie miasta i powiatu krośnieńskiego. Przez wiele lat Chrzanowski utrzymywał ścisły kontakt z komendą Hufca w Krośnie.

Po 1944 r. był współzałożycielem Towarzystwa Muzycznego w Krośnie, współorganizatorem chóru nauczycielskiego "Echo", którym dyrygował przez kilkanaście lat. Wspólnie z nauczycielem muzyki Józefem Szmydem, był animatorem życia muzycznego w Krośnie, organizując liczne koncerty muzyczne i śpiewacze. Nagrał pieśni M. Karłowicza dla Polskiego Radia w Warszawie.

W latach powojennych przypadło mu w udziale trudne zadanie odbudowy i rozbudowy szkół, rozwiązywania niełatwych problemów zatrudniania nauczycieli, których po wojnie brakowało. Podejmował liczne działania dotyczące realizacji postulatów komitetów społecznych budowy szkół w powiecie, choćby w ramach hasła "1000 szkół na 1000-lecie Państwa Polskiego", w tym Szkoły Muzycznej i Domu Nauczyciela. Ściśle współpracował z Zarządem Oddziału Związku Nauczycielstwa Polskiego, której to organizacji był członkiem od 1931. r. Był działaczem Stronnictwa Demokratycznego, gdzie pełnił funkcje przewodniczącego i wiceprzewodniczącego władz powiatowych.

12 października 1957 roku grono współzałożycieli Stowarzyszenia Przyjaciół Ziemi Krośnieńskiej, na pierwszym założycielskim zebraniu wszystkich członków wybrało Stanisława Chrzanowskiego na przewodniczącego Zarządu, wiceprzewodniczącymi zostali: mgr Józef Kucza i mgr Franciszek Kraus. Funkcję przewodniczącego Zarządu S. Chrzanowski pełnił do 1959 r ., bowiem władze powiatowe powierzyły mu prestiżową funkcję społeczną - przewodniczącego Komisji Obchodów Tysiąclecia Państwa Polskiego. Stanisław Chrzanowski podjął skuteczne działania o stworzenie podstaw prawnych działalności Stowarzyszenia. Uzyskał więc 24 lipca 1958 r. zatwierdzenie Statutu i urzędową rejestrację Stowarzyszenia.

S. Chrzanowski pracował na stanowisku inspektora szkolnego w Krośnie przez 25 lat. Należał do najbardziej znanych i szanowanych ludzi w Krośnie. Źródłem tej popularności była nie tylko wieloletnia praca nad odbudową i rozwojem oświaty w powiecie krośnieńskim, jego żywe i różnorodne kontakty w środowisku, ale także jego szeroka wiedza i umiejętności zawodowe. W pamięci podwładnych, kolegów i rodziny pozostał jako człowiek bardzo pracowity, uczciwy i z ogromnym taktem pedagogicznym. Mimo wielu obowiązków zawodowych i społecznych, znajdował czas aby usiąść do fortepianu lub wziąć w ręce swoje ulubione skrzypce i oddać się muzycznym wspomnieniom. A grał i śpiewał niemal profesjonalnie.

Otrzymał wiele odznaczeń i wyróżnień: KKOK, ZKZ, SKZ,BKZ, Medal KEN, Złotą Odznakę ZHP, Złotą Odznakę ZNP, tytuł "Zasłużony dla województwa rzeszowskiego", odznaczenia Stronnictwa Demokratycznego i inne.

Stanisław Chrzanowski zmarł w 1979 roku i pochowany jest na cmentarzu komunalnym w Krośnie.