Fot. 1. Mgr inż. Adam Janas wygłasza odczyt. Fot. M.M. Szafran Fot. 2. Uczestnicy spotkania (od lewej) – pani Dorota Janeczko, pani Alicja Orzechowska, pan Jakub Janas, pan Albin Wojnar, pani Maria Czechowska Liszka, pan Roman Kahul, pani Marta Kołtowska i pan Włodzimierz Kołtowski. Fot. M.M. Szafran 6 grudnia 2022 r., w gmachu Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie, odbyło się trzecie w bieżącym 50. sezonie działalności spotkanie Oddziału krakowskiego Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej. Tematem programowym spotkania był odczyt mgra inż. Adama Janasa na temat początków, późniejszego rozwoju i dnia dzisiejszego szkolnictwa naftowego na Ziemi Krośnieńskiej.

Powstanie przemysłu naftowego na ziemiach polskich i szybki jego rozwój wywołał ogromne zapotrzebowanie na fachowców, biegłych w dziedzinie górnictwa naftowego. Nikt wówczas nie wiedział czym jest ropa, jakie jest jej pochodzenie, jakie formy jej koncentracji występuje we wnętrzu Ziemi, jak ich poszukiwać, jak do nich dotrzeć i w jaki sposób wydobyć ją na powierzchnię? Ponieważ jej przeróbka i otrzymywane z niej produkty zaczęły przynosić znaczne dochody, więc inwestorzy, posiadający kapitały, podejmowali działania związane z kosztownymi i ryzykownymi poszukiwaniami ropy oraz jej wydobyciem, przeróbką i zbytem. Do pracy w rodzącym się przemyśle naftowym przychodzili ludzie różnych zawodów, różnego wykształcenia i najczęściej bez żadnego przygotowania zawodowego. Początkowo prace związane z drążeniem studni wydobywczych (tzw. "kopanek") prowadzili górnicy sprowadzani ze Śląska lub Słowacji, ale najczęściej roboty tego typu wykonywali niewykwalifikowani bezrolni lub małorolni "wieśniacy" - do niedawna jeszcze "chłopi pańszczyźniani", którzy uwolnili się wówczas z jarzma pańszczyzny, a zawodu uczyli się od innych podczas prowadzonych trudnych prac górniczych związanych z częstymi wypadkami. Sytuacja zaczęła się zmieniać, gdy do prowadzenia prac poszukiwawczych i wydobywczych w Galicji napłynęli ludzie z należytym wykształceniem technicznym i często z doświadczeniem zawodowym (Albert Fauck, Henryk Walter, Zenon Suszycki, William Mac Garvey i in.), wprowadzający urządzenia i narzędzia wiertnicze, których obsługa wymagała dobrego wykształcenia i solidnej praktyki zawodowej. Świadomość braku rozwoju galicyjskiego przemysłu naftowego bez kadry dobrze wykształconych fachowców skłoniła Ignacego Łukasiewicza do podjęcia w 1875 r. usilnych zabiegów w sprawie utworzenia w Bóbrce szkoły górniczej, na wzór istniejącej od 1861 r. szkoły górniczej w Wieliczce. Dopiero po 10 latach starań została utworzona (1885 r.) przez Wydział Krajowy naftowa szkoła zawodowa pod nazwą Praktyczna Szkoła Wiercenia Kanadyjskiego w Ropiance k. Dukli, która w 1888 r. została przeniesiona do Wietrzna. Kierownikiem tej szkoły był inż. Zenon Suszycki, który był dyrektorem kopalni w Ropiance, a później w Bóbrce.

Fot. 3. Uczestnicy spotkania (na pierwszym planie od lewej): pan Czesław Rybicki, pani Krystyna Wojtyczek, pani Maria Szafran i pan Stanisław Szafran. Fot. M.M. Szafran Fot. 4. Uczestnicy spotkania. Fot. M.M. Szafran Rok po założeniu szkoły wiertniczej w Ropiance została utworzona w Borysławiu przez inż. Kazimierza Gąsiorowskiego - ówczesnego dyrektora kopalni wosku ziemnego, szkoła górnicza przygotowująca górników do wydobywania wosku ziemnego. W związku ze zmianami własnościowymi Kopalni Ropy w Bóbrce oraz problemami finansowania i nauczania górników w Borysławiu, Wydział Krajowy w 1896 r. przeniósł szkołę wiertniczą z Wietrzna do Borysławia i połączył z istniejącą tam szkołą górniczą, nadając połączonym szkołom nazwę - Krajowa Szkoła Górnicza i Wiertnicza. Funkcję dyrektora tej placówki pełnili kolejno inżynierowie: Kazimierz Gąsiorowski (1896-1903), Kazimierz Szumski (1903-1913) i Kazimierz Miński (1913-1928). Podczas I wojny światowej (1914-1920) szkoła była nieczynna, a od założenia do wybuchu wojny wojny (1886-1914) kurs górniczy ukończyło ok. 260 absolwentów, natomiast w okresie 1896-1914 kurs wiertniczy ukończyło 218 uczniów. Po utworzeniu Oddziału Naftowego na Wydziale Mechanicznym Politechniki Lwowskiej, Szkoła została zlikwidowana (1929). Ukończyło ją łącznie 170 słuchaczy. Już w 1928 r. utworzono dwuletnią Państwową Szkołę Wiertniczą w Borysławiu. Miała ona nieco bardziej wyprofilowany program i znacznie wyższy poziom kształcenia. Dyrektorami Szkoły byli: inż. Kazimierz Miński, a później inż. Józef Wojnar. Szkoła działała do 1939 r., a ukończyło ją ok. 200 absolwentów.

Wzrost zapotrzebowania na fachowców w dziedzinie wiertnictwa i kopalnictwa naftowego zainspirował Oddział Zachodni Stowarzyszenia Polskich Inżynierów i Techników Przemysłu Naftowego do utworzenia w 1935 r. Prywatnej Męskiej Szkoły Wiertniczej w Jaśle. Profil kształcenia oparto na statucie Państwowej Szkoły Wiertniczej w Borysławiu, a dyrektorem szkoły był inż. Stanisław Langer. Do 1935 r. Szkołę ukończyło 54 słuchaczy.

W czasie II wojny światowej władze okupacyjne (zarówno sowieci jak i władze niemieckie) utrzymały kształcenie fachowców dla przemysłu naftowego. Sowieci przemianowali dotychczasową szkołę w Borysławiu na "Szkołę Burilszczikow", natomiast po zajęciu Wschodniego Zagłębia Naftowego (1941 r.) przez wojsko niemieckie, została utworzona w Borysławiu (1942 r.) Zawodowa Szkoła Wiertnicza ("Staatliche Bohrfachschule") z filią w Jaśle. Kierownikiem szkoły w Borysławiu był inż. Franciszek Polończyk, a w Jaśle - inż. Stanisław Langer. Szkoły te ukończyło w czasie okupacji 180 wiertaczy i 30 kierowników ruchu.

Tuż po przejściu działań wojennych z inicjatywy inż. Józefa Wojnara, już w styczniu 1945 r. Państwowy Urząd Naftowy utworzył w Krośnie Instytut Naftowy, na bazie działającego tam przedwojennego Instytutu Przemysłu Naftowego. Jednym z naczelnych zadań powołanego Instytutu Naftowego było kształcenie kadr dla zniszczonego przemysłu naftowego, a wyrazem tego było założenie dwuletniej Szkoły z oddziałami dla Majstrów i Techników Naftowych w Krośnie, oraz oddziałami dla majstrów w Grabownicy i w Gorlicach. W 1947 r. decyzją Ministra Przemysłu i Handlu oddział Szkoły w Krośnie dla techników został zlikwidowany, a w jego miejsce powołano Gimnazjum Przemysłowe Kopalnictwa Naftowego, któremu w 1950 r. nadano status Technikum Przemysłu Naftowego. W bieżącym roku obchodzi jubileusz 75 lecia działalności. Trzy pokolenia naftowców i gazowników zdobywało wiedzę fachową przydatna w późniejszej pracy na różnych stanowiskach i szczeblach kariery zawodowej. W ciągu 75 lat swojej działalności Szkoła zmieniała swoja organizację, rozwijała nowe profile kształcenia, ale nieustannie była "kuźnią kadr" dla polskiego przemysłu naftowego, utrzymując wysoki poziom kształcenia i prestiż zawodowy, co było zasługą kierujących Szkołą dyrektorów oraz grona nauczycielskiego. W ciągu minionych 75. lat istnienia Szkoły funkcje dyrektorów pełnili: Kazimierz Pękalski (1947-1951), inż. Maksymilian Mojak (1952-1974), mgr inż. Marian Kosowski (1975-1983), mgr inż. Mieczysław Boczar (1983-1990), mgr inż. Adam Janas (1990-2004), mgr inż. Tadeusz Wiewiórski (2004-2010), mgr Gabriela Szmyd-Korona (2010-2011), mgr Joanna Kubit (od 2011).

Fot. 5. Uczestnicy spotkania. Fot. M.M. Szafran Prelegent w swoim odczycie przytoczył wiele osób i zdarzeń z historii Szkoły oraz rozwoju szkolnictwa naftowego na Podkarpaciu. Ze względu na obiektywne przyczyny uroczystości Jubileuszu 75-lecia "Naftówki" zostały przeniesione na 2023 r. W podsumowaniu swojego odczytu prelegent zaintonował pieśń pt. "Ropiorz".

Prezes Oddziału dr inż. Stanisław Szafran podziękował panu mgrowi inż. Adamowi Janasowi za obszerne informacje o szkolnictwie naftowym w ogólności i historii "Naftówki" w szczególności.

Na zakończenie spotkania Prezes złożył wszystkim uczestnikom spotkania oraz członkom i sympatykom Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej najlepsze życzenia na nadchodzące Święta Bożego Narodzenia