3 marca 2020 r., w gmachu Akademii Górniczo-Hutniczej im. S. Staszica w Krakowie, odbyło się spotkanie Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej. Planowany wcześniej temat referatu nie mógł być zrealizowany ze względów niezależnych od organizatorów, dlatego na tym posiedzeniu Pan mgr inż. arch. Piotr Korpanty wygłosił prelekcję pt.: "Kamieniec Podolski - historia w obrazach i refleksjach z podróży".
Kresy wschodnie nieustannie przyciągają myśli, uczucia, wspomnienia i pamięć wielu Polaków, szczególnie tych, którzy swój rodowód wiążą z tą częścią dawnej Rzeczypospolitej. W świadomości wielu miłośników południowo-wschodnich rubieży Korony Królestwa Polskiego i II Rzeczypospolitej, nazwa Kresy zdaje się istnieć od niepamiętnych czasów, ale w istocie została ona wykreowana przez Wincentego Pola w rapsodzie rycerskim "Mohort".
Prelegent ze względów zarówno zawodowych, jak i sentymentalnych, wielokrotnie odwiedzał te piękne i bogate w zabytki natury i architektury regiony, a swoje wrażenia często przedstawiał również na spotkaniach Oddziału Krakowskiego SMZK. Tematem obecnej prelekcji było legendarne miasto i twierdza - Kamieniec Podolski, którego historia i ranga zabytków, utrwalonych również w literaturze, przyciąga rzesze turystów.
Zapewne to położenie Kamieńca Podolskiego wyznaczyło mu szczególną rolę w historii oraz jego dni chwały i klęsk. W południowo-wschodniej części płyty wołyńsko-podolskiej rzeka Smotrycz (lewy dopływ Dniestru) rozcięła głębokim kanionem płasko ułożone gruboławicowe wapienie górnego syluru, a jej meandry utworzyły niemal pełna pętlę, wewnątrz której znajduje się skalisty, trudno dostępny płaskowyż. Na nim od najdawniejszych czasów osiedlali się ludzie, zapewniając sobie doskonałe warunki obrony. Znalezione tu ślady umocnień obronnych i zabudowań mieszkalnych pochodzą z IX wieku, a zapiski historyczne wskazują, że istniejący w XII w. Kamieniec (Podolskim został znacznie później) wchodził w skład Księstwa Halicko-Wołyńskiego. W 1352 r. skutkiem umowy wyszehradzkiej
(1338 r.) oraz zabiegów dyplomatycznych i zbrojnych, Księstwo zostało przejęte przez Kazimierza III Wielkiego, który przekazał je w lenno książętom litewskim Koriatowiczom. Prawa miejskie Kamieniec otrzymał w 1374 r. i od tego roku, aż do 1793 r. (za wyjątkiem 27-letniego panowania tureckiego w latach 1672-1699) był polskim miastem granicznym. W miarę utrwalania się władzy polskiej rozwijała się tu również misja katolicka, którą prowadzili głównie franciszkanie, dominikanie i jezuici, budując kościoły i zabudowania klasztorne. Powoływana jest również administracja kościelna. Kamieniec rozwijał się jako miasto wielonarodowe i wieloreligijne, zamieszkiwane przede wszystkim przez Polaków, Ormian i Rusinów. Decyzją władz "od niepamiętnych czasów niewolno było Żydom mieszkać w Kamieńcu", ale od 1848 r. szybko tu napłynęli.
Naturalne położenie Kamieńca sprawiało, że miasto było praktycznie nie do zdobycia. Warunki naturalne sprzyjały zbudowaniu tu fortyfikacji zwiększających potencjał obronny miasta. Kamieniecki zamek murowany został wybudowany w drugiej połowie XIV w. przez Korjatowiczów i Spytka II z Melsztyna. Do XVII w. fortyfikacje zamkowe i miejskie były rozbudowywane, co sprawiło, że Kamieniec przez kilka wieków był jedną z najważniejszych warowni na południowo-wschodnich kresach Rzeczypospolitej. W ciągu wieków oparł się ponad 40 najazdom tureckim, a także tatarskim i kozackim. Często był nazywany "przedmurzem chrześcijaństwa", "bramą do Polski" i "miastem niezwyciężonym".
Polska twierdza w Kamieńcu zajmowała teren o pow. 120 ha, zamknięty w meandrze Smotrycza, na którym wzniesiono Stare Miasto (z umocnieniami), Stary Zamek, most Turecki (zbudowany nad przesmykiem z miasta do zamku, Nowy Zamek, i rzeczne budowle hydrotechniczne.
Ciasno zabudowane Stare Miasto miało 3 rynki (Polski, Ruski i Ormiański) oraz liczne kościoły, klasztory i cerkwie (w szczytowym okresie było ich ponad 30). Miasta strzegły dwie bramy - Brama Polska, zwana też Lacką, i Brama Ruska, z których każda stanowiła swoistą fortecę, umocnioną basztami i wyposażona w urządzenia do spiętrzania wody Smotrycza.
Stary Zamek - wielokrotnie rozbudowywany i modernizowany (w tym również z fundacji papieży) - jest umocniony murami obronnymi z istniejącymi jeszcze dziś 13. basztami. Nowy Zamek został zbudowany w 1618 lub 1621 przez nadwornego inżyniera Zygmunta III Wazy. Jest fortyfikacją ziemną osłaniająca Stary Zamek od zachodu. Dziś ufortyfikowany zamek ze Starym Miastem stanowią rezerwat archeologiczno - historyczny.
Prelegent posiadający bogatą fototekę kamienieckiej twierdzy, prezentował jej najważniejsze obiekty zabytkowe, zachęcając wszystkich do podróży i osobistego zwiedzenia tych obiektów.
Korzystając z okazji prelegent przedstawił specjalnie dla Miłośników Ziemi Krośnieńskiej krótką prezentację fotosów przedstawiających widoki z wieży krośnieńskiej fary, będących efektem ostatniej jego podróży w okolice Krosna.
Uczestnicy spotkania z zainteresowaniem zapoznali się z przedstawionymi prezentacjami i przekazanymi treściami na temat dawnej polskiej twierdzy w Kamieńcu Podolskim.
Na zakończenie spotkania pani Maria Czechowska-Liszka przekazała wszystkim Paniom i Panom rymowane myśli na zbliżające się piękne dni obchodzone z uśmiechem i wzajemną sympatią.
Świat dokoła opromienić,
Ale żaden z nich na co dzień,
Nie chciałby się z nią zamienić.
Swą kobietę adoruje,
Jednak woli być mężczyzną
I płeć własną preferuje.
Delikatni i brutale,
smutno byłoby kobietom,
gdyby ich nie było wcale.
Że bez was smutno byłoby kobiecie.
Za to, że życie nam umilacie
Dziś w kalendarzu święto swe macie.
Bukiet życzeń mych serdecznych,
By nie brakło w Waszym życiu dni
Szczęśliwych i serdecznych.
|
|
|
|
