W dniu 23 lutego 2016 Kazimierz Szmyd, dr hab. prof. UR i PWSZ w Krośnie, otrzymał z rak Prezydenta RP Andrzeja Dudy nominację profesorską w dziedzinie nauk humanistycznych i społecznych. Dokonania naukowe prof. Kazimierza Szmyda zasługują na uwagę, zarówno ze względu na liczbę publikacji, ich jakość i strukturę podejmowanej problematyki. Stanowi ona spójną i interdyscyplinarną zarazem całość badań w dziedzinie nauk o wychowaniu. Koncentrują się one wokół myśli pedagogicznej i koncepcji edukacyjnych II połowy XIX i XX wieku oraz czasów współczesnych, w Polsce i Europie. W tym kręgu zagadnień ważne miejsce zajmują badania nad związkami współczesnych teorii edukacyjnych z minioną tradycją pedagogiczno-oświatową, jej ciągłością historyczną, zmianami i aktualnością. W obszarze Jego zainteresowań mieści się również problematyka wartości i celów wychowania, traktowana jako część szerzej pojętej myśli pedagogicznej, społecznej, humanistycznej i filozoficznej. Uwzględnia także światopoglądowo-religijne aspekty wychowania. Poznawczo zajmują go również problemy edukacji regionalnej, międzykulturowej i wielokulturowej.
W aktywności naukowej prof. K. Szmyda daje się wyróżnić 3 zasadnicze obszary badań:
Pierwszy dotyczy badań historyczno - oświatowych i dziedziny myśli pedagogicznej końca XIX i początków XX wieku. W tym kręgu tematycznym mieszczą się m.in. takie prace, jak: Twórcy nauk o wychowaniu w środowisku akademickim Lwowa (1860-1939), (2003); Słownik biograficzny twórców oświaty i kultury XIX i XX wieku Polski Południowo - Wschodniej, (red. A. Meissner, K. Szmyd, 2011); Zygmunt Karol Mysłakowski (1890-1971) - twórczość i wkład do nauk o wychowaniu, (1997). Ponadto artykuły publikowane w czasopismach i pracach zbiorowych, m. in.: System wychowania i reedukacji młodzieży księdza Bronisława Markiewicza (1977); Tradycje i nowe paradygmaty wychowania duchowego (1997); Recepcja piśmiennictwa pedagogicznego Austrii i Niemiec w polskim czasopiśmiennictwie oświatowo - pedagogicznym Galicji (1885-1910), (1996); Szkic do tradycji i postaci z kręgu wychowania resocjalizacyjnego i moralno - religijnego w Galicji 1860-1950, (1997); Niektóre dylematy wychowania dla kultury światopoglądowej i religijnej. Tradycje i aktualność zagadnienia (1998); Zachodnia myśl pedagogiczna i jej postulaty reform szkoły średniej na łamach kwartalnika "Muzeum" (2000). Do listy tej należy dodać biogramy zamieszczone w Słowniku biograficznym polskiej historii wychowania (red. A. Meissner, W. Szulakiewicz, 2008);
Pewna część publikacji odnosi się do zagadnień edukacji etycznej i religijnej. Wymienić tu można prace: Służebniczki Starowiejskie i spełniany model posłannictwa (Z galicyjskiej tradycji opieki nad dzieckiem zaniedbanym i opuszczonym, 2000); Marcelina Darowska (1827-1911) - sylwetka i dzieło pedagogiczne, (2001); Z dziejów zakonnej opieki nad dzieckiem na Podkarpaciu (2002), i inne.
Drugi zakres zagadnień obejmuje publikacje dotyczące teorii wychowania, jako dziedziny wiedzy stosowanej w odniesieniu do ucznia i nauczyciela w szkole i w środowisku społeczno-kulturowym. W tej dziedzinie opublikował m. in. następujące prace: W kręgu teorii pedagogicznej i teleologii wychowania. Dylematy współczesne i odniesienia historyczne (1999); W sporze o współczesną teorię i teologię wychowania (2000); Charakter narodowy i edukacja dla kultury współistnienia (2002); Edukacja wobec cywilizacyjnych i etycznych problemów współczesności (2007); Szkoła i nauczyciel - w kręgu ograniczeń funkcji pedagogicznych (2007); Dziecko i nauczyciel wobec zagrożeń wychowania doby "postnowoczesnej" (2007); Szkoła wobec wyzwań XXI wieku. Tradycje i kontynuacje wartości, (T. 1 i 2 red. 2012) i inne pozycje.
Trzeci obszar badań ma charakter do pewnego stopnia syntetyzujący. Zorientowany jest na kulturowe aspekty wychowania, podejmowanego w perspektywie przemian społecznych, współczesnych dylematów wartości humanistycznych, aksjologii życia, edukacji w środowiskach lokalnych i regionalnych. Są to badania nie tylko historyczne, ale także odwołujące się do diagnoz etnologicznych, jakościowych metodologii poznania i rozumienia rzeczywistości społecznej, kulturowej i edukacyjnej. Zagadnienia te mieszczą się w ramach międzynarodowego przedsięwzięcia badawczo-wydawniczego pt.: Edukacja dla tożsamości kulturowej regionów (ojczyzn) wobec unifikacji i wielokulturowości na obszarze Euroregionu Karpackiego (2009-2012). W realizacji tego przedsięwzięcia brały udział ośrodki akademickie z Krakowa, Lublina, uczelnie regionu podkarpackiego oraz przedstawiciele uniwersytetów zagranicznych (Ukraina, Słowacja, Czechy, Kanada). Efektem badań i międzynarodowej współpracy w tej dziedzinie jest II tomowa monografia Myśl i praktyka edukacyjna w obliczu przemian cywilizacyjnych oraz Człowiek i wychowanie w perspektywie wieloetnicznej i wielokulturowej (2012).
Za reprezentatywną dla tego obszaru badań można uznać monografię "Pokoleniowe przemiany wsi podkarpackiej 1930-2010. Wybrane dziedziny tradycji, kultury i edukacji regionu krośnieńskiego (2012). Problematyka monografii nawiązuje do "kryzysu wiejskości" i zaniku tożsamości lokalnych społeczności, które coraz częściej stają się swoistą "pustynią" edukacyjną i kulturową, obszarem ginącej historii własnej i nieprzewidywalnej przyszłości. Ten kierunek badawczy umożliwiał poznawcze wyjaśnianie i zrozumienie jednostkowego i zbiorowego etosu wiejskiego ruchu młodzieżowego ("wiciowego") na Podkarpaciu. W regionalnym kręgu tematycznym mieści się wspomniany już Słownik biograficzny twórców oświaty i kultury XIX i XX wieku Polski Południowo-Wschodniej oraz Suplement do tego wydania(2015); Edukacja dla kultury humanistycznej wobec przesilenia aksjologii wychowawczej postmodernizmu (2012); Lokalność i uniwersalność szkoły. Edukacyjne dylematy dystansu społecznego na obszarach wiejskich, (2012); Chłopski etos a nowoczesność, (2012) i inne teksty.
W niektórych publikacjach prof. K. Szmyd odwołuje się do analizy antropologicznej i fenomenologicznej w edukacji, jako sposobu docierania do "istoty rzeczy", do poznania i "zrozumienia bezpośredniego", do odkrywania "samego siebie", natury bliskiego i dalszego świata. W obszarze tej problematyki znajdują się również takie publikacje, jak: Transcendentalism in the culture of pedagogic of Sergius Hessen, (2010); Myśl i praktyka edukacyjna w obliczu zmian cywilizacyjnych, (2012); Człowiek i wychowanie w perspektywie wieloetnicznej i wielokulturowej, (2012); W kręgu fenomenologii wychowania i filozofii dziecka, (2013); Life category, human health and well-being as educational values, (w.): A. T. Tymieniecka "The International Congress of Phenomenology, Dartmouth College, Hanover", New Hampshire, USA, (praca złożona do druku 2013); Antropologia egzystencjalna J. P. Sartrea i A. Camusa w nurcie współczesnego dyskursu pedagogiki humanistycznej, (2011).
W badaniach i publikacjach prof. K. Szmyd wskazuje na znaczenie wychowania duchowego, refleksyjnego i afirmatywnego, dla zrozumienia "inności" i tolerancji międzyosobowej i międzykulturowej. W tym kontekście tematycznym opublikował następujące prace: Kultura elementem nowej strategii edukacyjnej. Rozprawy i szkice, (1999); Wychowanie społeczne dla tożsamości wspólnoty i wielokulturowości, (2007); Nauczyciel wobec kryzysu wartości społecznych i wychowawczych, (2007); Edukacyjne i społeczne problemy alienacji współczesnego człowieka, (2008); University education in the context of global worldethic challenges, (2009); Transcendentalism in the culture of pedagogic of Sergiusz Hessen, (2010); Edukacja dla kultury współistnienia. Konteksty uniwersalne i lokalne (środowiskowe), (2010); Szkoła wobec wyzwań XXI wieku. W poszukiwaniu humanistycznego (antropologicznego wymiaru myśli pedagogicznej (2012); Aplikacje edukacyjne. Tradycje i kontynuacje wartości. (2012); W kręgu egzystencjalnych i aksjologicznych dylematów wychowania (edukacji) (2013) oraz inne artykuły o podobnej problematyce.
W obszarze zainteresowań poznawczych i pedagogicznych Profesora mieszczą się zagadnienia różnych tradycji i współczesnych dróg edukacji krajów Euroregionu Południowo - Wschodniego. W tej dziedzinie sytuują się opracowania i wystąpienia naukowe, jak: Edukacja wobec cywilizacyjnych i etycznych problemów współczesności (2007); Edukacja dla kultury humanistycznej wobec przesilenia aksjologii wychowawczej postmodernizmu (2012); The University of Lviv - Experiences of Multicultural Education: Input into Civilisation Rapprochement in Europe, (2013); Edukacja dla kultury społecznej i kondycja wspólnoty, (2006); Edukacja wobec kryzysu wartości społecznych, (2006). W tym kontekście można wymienić jeszcze inne prace: Edukacja i wychowanie a świadomość wspólnoty (stereotypy, rzeczywistość, wychowanie), (2002); Z dziejów narodowego (Tajnego) Uniwersytetu Ukraińskiego we Lwowie (1919-1926), (2004); Z tradycji polskiej pedagogiki wielokulturowej, (2003); Między tradycja a zmianą teleologii wychowania, (2003).
W kulturowym kręgu tematycznym mieszczą się m. in. następujące publikacje: Antyczne i renesansowe rodowody humanistyki, (2003); U źródeł polskiej pedagogiki kultury i humanistycznej aksjologii wychowania, (2003); W wielokulturowej społeczności oświatowo - pedagogicznej Lwowa, (2003); Badania nad rozwojem myśli pedagogicznej Galicji doby autonomicznej i okresu II RP, (2003) oraz inne prace.
Prof. K. Szmyd opublikował ponad 200 pozycji naukowych, w tym 5 książek samodzielnych, 3 współautorskie, 15 pod redakcją i współredakcją oraz liczne artykuły zamieszczone w pracach zbiorowych, czasopismach, biogramy, recenzje wydawnicze książek i artykułów naukowych. Brał aktywny udział w realizacji projektów badawczych, konferencjach naukowych, seminariach i sympozjach. Aktywnie uczestniczyłem w ponad 50 konferencjach naukowych, krajowych, ogólnopolskich i regionalnych oraz międzynarodowych Rijeka, Chorwacji; Hanower (USA); Antwerpia (Belgia). Był organizatorem i współorganizatorem ponad 20 konferencji, w tym 12 międzynarodowych i zagranicznych Uniwersytet w Preszovie, Uniwersytet w Równym, Uniwersytet Lwowski, Kolegium Nauczycielskie w Nyiregyhaza na Węgrzech, Brno na Słowacji. Uczestniczył w realizacji kilkunastu projektów badawczych w Polsce, na Węgrzech, Równem, we Lwowie. Dzięki tej współpracy zrealizowane zostało międzynarodowe przedsięwzięcie badawcze Uniwersytetu Lwowskiego, Ukraińskiej Akademii Nauk Pedagogicznych i Uniwersytetu Rzeszowskiego w postaci 3 t. publikacji Pedagogika, oświata i nauka w perspektywie klasycznego uniwersytetu, (2013). Brał udział w międzynarodowych sympozjach organizowanych przez Word Phenomenology Institute Hanower w USA, uczestniczy w kilkunastu komitetach naukowych czasopism pedagogicznych w Polsce i za granicą.
W latach 1994-2016 wypromował około 400 licencjatów i ponad 400 magistrów. Wypromował 4 doktorów z pedagogiki i historii wychowania, 2 dalsze są w trakcie realizacji. Ponadto 4 krotnie recenzował dorobek naukowy do habilitacji i 1 wniosek na stanowisko profesora nadzwyczajnego. Aktywnie uczestniczy w działalności stowarzyszeń naukowych i oświatowych; regionalnych, ogólnopolskich i międzynarodowych: Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej, Towarzystwo Historii Edukacji, Word Phenomenology Institute Hanower w USA. Naukowy Komitet Wydawniczy Nauk Pedagogicznych w Uniwersytecie Lwowskim, Kolegium "Professional Education" w Równem na Ukrainie i inne.
W imieniu Zarządu Głównego serdecznie gratuluję - Wanda Belcik