Uczestnicy konferencji 25 kwietnia 2013 roku w Czytelni Głównej Krośnieńskiej Biblioteki Publicznej odbyła się konferencja "Udział Krosna i regionu w powstaniu styczniowym", zorganizowana przez Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej w Krośnie, przy wsparciu finansowym Gminy Krosno.

W konferencji uczestniczyli: członkowie Stowarzyszenia oraz młodzież z II Liceum Ogólnokształcącego im. Konstytucji 3 Maja w Krośnie.

Dr hab. Krzysztof Ślusarek z Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego Dr hab. Krzysztof Ślusarek, pracownik naukowy Instytutu Historii Uniwersytetu Jagiellońskiego, wygłosił referat zatytułowany "Galicja w powstaniu styczniowym: wybrane problemy". Podczas wystąpienia mówił m.in. o galicyjskich ugrupowaniach wywodzących się ze środowisk ziemiańskich, demokratycznych i akademickich, które czynnie wspierały powstanie styczniowe. Przedstawił też struktury władz narodowych w zaborze austriackim. Omówił działania społeczeństwa galicyjskiego na rzecz powstania: szkolenie ochotników, zakup i transport broni, kwaterowanie uchodźców, organizowanie pomocy medycznej i finansowej (w pierwszym okresie powstania styczniowego mieszkańcy Galicji chętnie łożyli na cele narodowe). Wymienił wyprawy zbrojne z terenu Galicji do Królestwa Polskiego, które miały wzmocnić lub zainicjować działania wojenne: wyprawy krakowskie (m.in. wyprawa na Miechów, wyprawa Anastazego Mossakowskiego); wyprawy lubelskie (np. wyprawa Jana Czarneckiego czy wyprawa Antoniego Jeziorańskiego); wyprawy na Wołyń (wyprawa Józefa Wysockiego, wyprawa Wojciecha Komorowskiego).

Kolejne wystąpienia należały do członków Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej.

Mgr Andrzej Kosiek Mgr Andrzej Kosiek wygłosił referat pt. "Krosno i region przed powstaniem styczniowym". Omówił sytuację polityczną i społeczną po upadku powstania listopadowego w Królestwie Polskim. Zauważył, że w drugiej połowie XIX wieku w Warszawie odbyły się liczne manifestacje patriotyczne, a w kościołach odprawiane były nabożeństwa religijne za poległych. Również w Galicji publicznie manifestowano uczucia narodowe. Mimo zarządzeń władz austriackich z 1861 roku zakazujących śpiewów religijno-patriotycznych i zabraniających publicznego zbierania składek bez wiedzy policji oraz noszenia oznak narodowych o wymowie patriotycznej, latem 1861 roku w Iwoniczu odbyły się dwa patriotyczne nabożeństwa żałobne. Pierwsze odprawione zostało za Joachima Lelewela, drugie - za ks. Adama Jerzego Czartoryskiego. Aby dokładnie zilustrować sytuację przed wybuchem powstania styczniowego w regionie krośnieńskim, Andrzej Kosiek przytoczył fragmenty diariusza Emilii z Jabłonowskich Skrzyńskiej. Źródło to przez ponad 100 lat pozostawało w prywatnych zbiorach rodzinnych, które zachowały się po krośnieńskim lekarzu, uczestniku powstania styczniowego - Dionizym Mazurkiewiczu. W 2000 roku wnuczka lekarza - dr Maria Nagajowa - przekazała je w darze do zbiorów Działu Historycznego Muzeum Podkarpackiego w Krośnie.

Dziennik Skrzyńskiej rejestruje na bieżąco ówczesne fakty i wzbogaca wiedzę regionalną o cenne a zapomniane szczegóły lokalne z lat 1861-1862. Przywołuje także pełną napięcia atmosferę wokół wydarzeń warszawskich, obrazując patriotyczne nastroje, które zapanowały wtedy również na prowincji galicyjskiej w miejscowym środowisku szlacheckim i mieszczańskim - mówił Andrzej Kosiek.

Mgr Marian Hubert Terlecki Wystąpienie mgra Mariana Huberta Terleckiego dotyczyło udziału mieszkańców Krosna i regionu w powstaniu styczniowym. M. H. Terlecki jest autorem opracowania "Udział Podkarpacia w powstaniu styczniowym" (1997). Jednak po wydaniu książki nadal kontynuował pracę badawczą. Pozwoliła ona na wniesienie licznych uzupełnień do biogramów powstańców i ustalenie kolejnych uczestników powstania. Podczas konferencji Marian Terlecki przedstawił sylwetki powstańców mających związki z Krosnem (Franciszek Bernard, Robert Jan Dembowski, Antoni Jeziorański, Józef Ligęza, Stefan Adolf Niziński i inni). Mówił też o powstańcach pochodzących z obecnego powiatu krośnieńskiego: Barwinka, Bóbrki, Bzianki, Cergowej, Chlebnej, Długiego, Dukli, Iwonicza, Jedlicza, Korczyny, Krościenka Wyżnego, Rymanowa, Żarnowca itp. Na koniec wystąpienia dodał, że ustalona podczas dotychczasowych badań liczba 55 uczestników powstania nie jest ostateczna, a dalsze poszukiwania na pewno przyniosą nowe informacje i uzupełnienia.

Mgr Zdzisław Łopatkiewicz Mgr Zdzisław Łopatkiewicz przedstawił sylwetkę Wojciechu Komorowskim, właściciela Żarnowca i uczestnika powstania styczniowego. Opisał wojenne losy powstańca, na tle życia rodzinnego i ówczesnej sytuacji społeczno-politycznej.

Kiedy nadszedł rok 1863 i Galicję obiegła dobra wieść o wybuchu powstania w Królestwie Polskim, Wojciech hr. Komorowski pospieszył za Wisłę do powstańczych szeregów (...) - mówił Zdzisław Łopatkiewicz.

Wojciech Komorowski pochowany został w styczniu 1879 roku na Cmentarzu Łyczakowskim we Lwowie.

Konferencja "Udział Krosna i regionu w powstaniu styczniowym" była kolejną inicjatywą Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej upamiętniającą 150. rocznicę wybuchu powstania styczniowego. Z tej okazji Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej w Krośnieńskiej Bibliotece Publicznej zorganizowało wystawę zatytułowaną "Powstanie styczniowe w pamięci pokoleń. W styczniu 2013 roku odbyły się też uroczystości na Starym Cmentarzu w Krośnie oraz w bazylice farnej, gdzie odsłonięto tablicę ku czci powstańców styczniowych pochodzących z Krosna i regionu krośnieńskiego.

Fot. Tadeusz Łopatkiewicz