Stowarzyszenie Miłośników Ziemi Krośnieńskiej

  • Zwiększ rozmiar czcionki
  • Domyślny  rozmiar czcionki
  • Zmniejsz rozmiar czcionki

O rodzinie Józefowiczów

Email Drukuj PDF
(6 głosów, średnia ocena: 4.50 na 5)



Mieczysław Fejkiel

Jeszcze o rodzinie Józefowiczów

Motto:
Vitae brevis est cursus, gloriae sempiternus
(Krótki jest czas życia, sławy wieczny)





Jozefowicze_1 Rodzina Józefowiczów, 1924 rok Niech te słowa łacińskiej sentencji służą za motto rozważań nad historią rodziny Józefowiczów, związanych z pracą w zawodzie nauczycielskim. Sylwetka Jana Józefowicza została dokładnie opisana w monografii Krościenka, autorstwa ks. M. Pelczara i dr A. Lorensa oraz w artykule Barbary Marszałek "Jan Józefowicz nauczyciel, kierownik szkoły w Krościenku Wyżnym w latach 1879-1916"("Dębina", nr 10/11, s. 7), dlatego też nie zachodzi konieczność przedstawienia jego bogatej w wydarzenia biografii. Wspomnę tylko, że pochodził on z Kołaczyc koło Jasła i pracował w Krościenku początkowo jako nauczyciel, a później kierownik szkoły.

Na wstępie kilka słów dotyczących sytuacji szkolnictwa pod zaborem austriackim na terenie ówczesnej Galicji. W Galicji, po uzyskaniu autonomii w 1866 r., powołano Radę Szkolną Krajową, jako władzę zwierzchnią nad szkolnictwem średnim i ludowym. Zacofanie ekonomiczne kraju i konserwatyzm reprezentacji ziemiańskiej sprawiły, że szkolnictwo ludowe, mimo początkowego rozwoju, nie zaspokajało potrzeb społeczności wiejskiej, a różnice programowe występujące w szkołach wiejskich i miejskich sprzyjały utrzymaniu się wysokiego stopnia analfabetyzmu w środowiskach wiejskich. Takiej sytuacji w szkolnictwie przeciwstawiała się młodzież gimnazjalna i uniwersytecka, skupiona w organizacjach samokształceniowych.

Nie najlepiej sprawa szkolnictwa przedstawiała się w Krościenku Wyżnym mimo wysiłku wielu osób posiadających odpowiednie wykształcenie do nauczania w szkole. Na taki stan rzeczy złożyło się wiele przyczyn polityczno-ekonomicznych. Duży wkład w rozwój oświaty włożył wspomniany wyżej Jan Józefowicz - kierownik szkoły w Krościenku Wyżnym oraz jego poprzednicy. Jan Józefowicz, oprócz pracy w szkole, prowadził bibliotekę, kółko rolnicze, pracował w Kasie Stefczyka, mocno się zaangażował w urządzenie obchodów grunwaldzkich w 1910 r. Był człowiekiem głęboko religijnym, wzorowym ojcem i obywatelem, ojcem licznej rodziny (12 dzieci). Wszystkie dzieci Jana Józefowicza zdobyły wykształcenie nauczycielskie i miejscem ich pracy było Krosno, powiat krośnieński, a po przeprowadzce do Wielkopolski - Rawicz i Śląsk. Dużą zasługę w wychowaniu dzieci miała ich matka Ludwika, która nie szczędziła wysiłku aby wychować ich na dobrych obywateli Polski. Po odzyskaniu niepodległości przez Polskę, rodzina osiedliła się w Wielkopolsce i na Śląsku.

Na podstawie dokumentów rodzinnych, nadesłanych przez wnuka Jana Józefowicza - Włodzimierza, zamieszkałego w Katowicach, powstała możliwość dokładniejszego poznania dziejów rodziny Józefowiczów.

Jak wyżej wspomniano, dzieje Jana Józefowicza zostały już wystarczająco dokładnie opisane. Pozostaje zatem analiza dokumentów, które zachowały się w archiwum rodzinnym Feliksa Józefowicza, syna Jana, przekazane przez jego syna Włodzimierza.

Na podstawie zgromadzonych przez Feliksa Józefowicza dokumentów rodzinnych należy uznać za celowe przedstawienie niektórych ważnych dla rodziny i społeczności Krościenka Wyżnego dokumentów, świadczących o działalności rodziny Józefowiczów, a także dotyczące historii oświaty w omawianym okresie.

Nadesłane zbiory dokumentów dotyczą działalności pedagogicznej Jana Józefowicza i jego rodziny.

I tak, na podstawie świadectwa przynależności, dowiadujemy się, że Feliks Józefowicz syn Jana posiadał prawo swojszczyzny w gminie Krościenko Wyżne, wydane dnia 23.01.1932 r. ("prawo swojszczyzny" regulowało m.in. prawną więź mieszkańców miast z terytorium miejskim, gdyż każdy obywatel państwa musi należeć do jakiejś gminy - prawo to ustanowiono 5 marca 1862 r.).

Szkoła ludowa dwuklasowa mieszana w Krościenku Wyżnym wydała mu zaświadczenie szkolne, w którym są zawarte uzyskane oceny z poszczególnych przedmiotów oraz zachowanie i pilność. Feliks Józefowicz otrzymał następujące oceny: zachowanie - chwalebne, pilność - wytrwała. Poza tym, otrzymał ocenę bardzo dobrą ze wszystkich nauczanych przedmiotów. W 1913 r. nauczano następujących przedmiotów: religii, czytania i pisania, języka polskiego, języka niemieckiego, rachunków w połączeniu z formami geometrycznymi, wiadomości z dziejów i przyrody, rysunków i śpiewu. W rogu omawianego zaświadczenia znajdował się napis: Kraj - Galicja.

Na zakończenie nauki w danej klasie uczniowie otrzymywali dodatkowy dokument zatytułowany: Ostateczny wynik postępu w końcu roku szkolnego. Treść niniejszego dokumentu jest następująca: "Na podstawie powyższych postępów uznaje się Feliksa Józefowicza uzdolnionego do przejścia na III stopień (rok IV) szkoły 2-klasowej. Podpisali: Nauczyciel kierujący. Nauczyciel religii. Gospodyni klasy".

Następne zawiadomienie szkolne dotyczy już klasy III st. III Rok nauki IV. "Zawiadomienie szkolne. Feliks Jozefowicz ur.10.04.1904 r. w Krościenku Wyżnym w Galicji, religii katolickiej, obrządku łacińskiego, rozpocząwszy naukę szkolną w roku szk.1910/11 uczęszcza do szkoły tutejszej od 1910/11". Przedmioty nauczania i podpisy takie same, jak wyżej przytoczone.

Jozefowicze_2 Zjazd inteligencji wywodzącej się z Krościenka Wyżnego Wśród innych dokumentów zachowała się "Odezwa do P.T. Rodaków - inteligentów w Krościenku Wyżnym" podpisana przez dr A. Lorensa, ks. A. Lorensa i ks. dr Gerarda Szmyda, wzywająca do zorganizowania zjazdu inteligencji krościeńskiej. Autorzy odezwy piszą m.in. "Rozpierzchliśmy się po całej szerokiej Ojczyźnie naszej i pracujemy na obranym przez siebie zagonie, lecz równocześnie zatraciliśmy łączność serdeczną między sobą i wioską rodzinną… Aby temu zapobiec, aby nawiązać i zacieśnić serdeczną łączność między sobą, ażeby odczuć i zrozumieć niedomagania ludu naszego, z krwi i kości, ażeby spełnić choć w części dług, jaki na nas ciąży względem naszej wioski, proponujemy coroczne  zjazdy wakacyjne inteligencji z Krościenka Wyżnego".

Po śmierci Jana Józefowicza, jego żona Ludwika znalazła się w bardzo trudnej sytuacji materialnej. W związku z tym, gmina Krościenko Niżne w dniu 25.02.1917 r. wystawiła jej wdowie świadectwo ubóstwa. W treści świadectwa jest zapis: "Ze swej pensji wdowiej i dodatku na wychowanie dzieci (w łącznej kwocie 171 koron i 11 halerzy miesięcznie) utrzymuje wspomniana siebie i 9-o małoletnich, nie zaopatrzonych dzieci, z których 2 synów posyła do szkół średnich, córkę do seminarium nauczycielskiego a czworo dzieci do szkół ludowych. Żadnych ubocznych dochodów wymieniona nie posiada". W dalszej części świadectwa wymienia się sumy pieniężne przeznaczone na potrzeby poszczególnych dzieci na dalsze kształcenie. Dla przypomnienia podaje się imiona dzieci i ich datę urodzenia. Władysław ur. 31.05.1897 r., Zofia ur. 26.02.1899 r., Bronisław ur. 11.08.1900 r. Anna ur. 27.07.1902 r., Feliks ur. 10.04.1904 r., Janina ur. 6.04.1906 r., Zdzisław ur. 17.05.1908 r., Maria ur. 30.06.1910 r., Leopold ur. 28.03.1912 r., Kazimierz ur. 3.01.1914 r.

W Roczniku Komisji Nauk Pedagogicznych (t. XVII z 1974 r.) ukazał się artykuł Józefa Cząstki, pochodzącego z Krosna nauczyciela i działacza, na temat tajnego nauczania w ruchu oporu. W artykule niniejszym wspomina się m.in. o jednym z synów Jana - Feliksie Józefowiczu, urodzonym w Krościenku Wyżnym, jako o aktywnym członku ruchu oporu. Wymienia się tutaj także nazwiska nauczycieli: Jana Lenarta, Jana Jagiełłę, Marię Niedzielską i innych.

Feliks Józefowicz był prezesem Zarządu Okręgu ZNP w Katowicach. Swą pracę zawodową rozpoczął w szkole powszechnej koło Rawicza i uczył kolejno: w Czyżowicach koło Wodzisławia Śląskiego, w Halembie, Lublińcu i Katowicach. W Katowicach, w czasie okupacji, prowadził tajne nauczanie i był członkiem ZWZ. W dalszej części artykułu jest opisana działalność pedagogiczna i społeczna Jana Józefowicza oraz losy jego rodziny. Napisano o nim, że był nauczycielem z powołania, działaczem społecznym i tytanem pracy. Żona jego - Ludwika Teresa z Machowiczów - zajmowała się wychowaniem 12 dzieci.

W artykule "Matka 12 nauczycieli", zamieszczonym w "Głosie Nauczycielskim" z grudnia 1958 r., nr 52, autor Piotr Tochowicz pisze m.in. "I powiodło się tej matce: wszystkie dzieci Ludwiki Józefowiczowej zostały nauczycielami: 6 synów i 6 córek oddała ta szlachetna i pełna poświęcenia Matka na służbę Polsce w zaszczytnym zawodzie nauczycielskim".

W dokumentach nadesłanych przez Włodzimierza Józefowicza, wnuka Jana, znajdujemy: zaświadczenie o przynależności Feliksa Józefowicza do społeczności Krościenka Wyżnego, zaświadczenie o działalności politycznej w Krośnie, oświadczenie świadka St. Pieńkowskiego. o udziale w/w w ruchu oporu, zaświadczenie z dnia 8 września 1945 r. (L.223/45) kierownictwa Publicznej Szkoły Powszechnej III stopnia w Krośnie stwierdzające, że Feliks Józefowicz - kierownik Szkoły w Lublińcu, przebywał w 1946 r. na terenie Krosna. Nie mógł jednak pracować w swoim zawodzie i w związku z tym założył sklep korzenny. Prywatnie uczył tutejszą młodzież historii i geografii. Pracując w sklepie, pomagał materialnie wielu osobom, w tym więźniom obozów koncentracyjnych. Opinię na ten temat sporządziła kierownik szkoły Maria Niedzielska.

W niniejszym artykule poruszono tylko niektóre sprawy związane z pracą zawodową i społeczną niektórych członków rodziny Józefowiczów. Niemniej jednak przybliżono w pewnym zakresie losy tej wspaniałej nauczycielskiej rodziny związanej z Krościenkiem Wyżnym.

 
Autorem tego artykułu jest Mieczysław Fejkiel

Aby dodawać komentarze musisz się uprzednio zalogować!

Lista artykułów

Nowości

  1. "Protokół dyplomatyczny na co dzień" - prelekcja płk Marka Kołacza - 5 marca 2024
  2. "Z zagadnień onomastyki - nazwy miejscowe i nazwy osobowe" - prelekcja dr Alicji Orzechowskiej - 6 lutego 2024
  3. Galeria fotograficzna uroczystości 161. rocznicy wybuchu Powstania Styczniowego - 22 stycznia 2024
  4. Tradycyjne "Spotkanie Opłatkowe" 2024 Oddziału Krakowskiego SMZK - 9 stycznia 2024
  5. "Mikołaj Kopernik - życie i działalność" - prelekcja mgr Doroty Janeczko - 7 listopada 2023
  6. Relacja z promocji albumu Zbigniewa Więcka
  7. Galeria fotograficzna promocji albumu Zbigniewa Więcka (tylko dla zalogowanych użytkowników)
  8. Relacja ze Spaceru pamięci - 30 października 2023
  9. Galeria fotograficzna Spaceru pamięci - 30 października 2023 (tylko dla zalogowanych użytkowników)
  10. Jubileusz 50-lecia działalności Oddziału Krakowskiego Stowarzyszenia Miłośników Ziemi Krośnieńskiej - 3 października 2023
  11. Program działalności Oddziału krakowskiego SMZK w sezonie 2023/2024
  12. Wywiad Doroty Suwalskiej z Tadeuszem Łopatkiewiczem o SMZK - 14 lipca 2023
  13. Relacja z wykładu z okazji 65-lecia SMZK - 14 czerwca 2023
  14. Galeria fotograficzna wykładu „65 lat działalności SMZK” w obiektywie Joanny Łach
  15. Książka Tadeusza Łopatkiewicza dotycząca dziewiętnastowiecznych relacji konserwatorskich o zabytkach Krosna i powiatu
  16. Galeria Walnego Zebrania Sprawozdawczo-Wyborczego SMZK (tylko dla zalogowanych użytkowników)
  17. Sprawozdanie Zarządu Oddziału Krakowskiego SMZK za kadencję 2017-2020
  18. Relacja filmowa z uroczystej LXIII Sesji Rady Miasta Krosna z okazji Jubileuszu 60-lecia SMZK
  19. Relacja filmowa z referatu dr Tadeusza Łopatkiewicza - Prezesa ZG SMZK na uroczystej Sesji Rady Miasta Krosna z okazji Jubileuszu 60-lecia SMZK
  20. Relacja z Jubileuszu 45-lecia oddziału krakowskiego SMZK - 2 października 2018
  21. Relacja z 45. Spotkania "Na rodzinnej ziemi - Zamek Kamieniec 2018" - 23 września 2018
  22. Uroczysta LXIII Sesja Rady Miasta inaugurująca uroczystości jubileuszu 60-lecia SMZK - 22 września 2018
  23. Promocja VIII tomu Studiów krośnieńskich - 22 września 2018
  24. Wernisaż wystawy "Publikacje książkowe członków SMZK" - 22 września 2018
  25. Władze Stowarzyszenia w XVIII kadencji (2022-2025)
  26. Archiwum newsletterów
  27. Archiwum Aktualności SMZK
Galeria fotograficzna Walnego Zebrania Sprawozdawczo-Wyborczego SMZK - 23 września 2017

Mapa burzowa

Mapa burzowa Polski
kliknij mapę

Prognoza na najbliższe 10 dni >>

Uwaga

Uprzejmie proszę, by wszelkie uwagi dot.
- zawartości witryny,
- zauważonych braków
- pomysłów itp.,
nadsyłać do mnie za pośrednictwem
menu KONTAKT lub na adres
tadeusz@smzk.org

Dziękuję! :-) Administrator witryny


sideBar